Özellerle rekabet edemeyen "Esnaf Hastanesi" tıp fakültesi olma yolunda

Esnaf Hastanesi talebe hastanesi olsun

Şevket Sürek-Referans

Geçen hafta gazetelerde "İTO'nun Esnaf Hastanesi TOBB'a Tıp Fakültesi olacak" haberi vardı. Haber ilgimi çekti. Öyle ya, bu hastanede 1967-1972 yılları arasında hem muhasebeci olarak çalışmış hem de üniversite eğitimimi tamamlamıştım. Esnaf Hastanesi yaşantımdaki 6 yıllık güzel anılar nedeniyle habere kayıtsız kalamazdım.

Esnaf Hastanesi, 1937 yılında İstanbul Esnaf Cemiyetleri tarafından Sultanahmet'te dispanser olarak kurulmuş. Esnaf Cemiyetleri'nin kurucuları arasında ağırlıklı olmaları ve esnaf çalışanlarına hizmet vermesi amaçlandığından, adı "Esnaf" olsun denilmiş. Dispanser hemen bir yıl sonra da Cağaloğlu Molla Fenari Sokak'ta 25 yataklı bir hastaneye dönüşmüş. Bir yıl sonraysa Sultanahmet'teki yerine geri dönmüş.

Geçen yıllarda Esnaf Cemiyetleri'ne Balıkçılar Derneği, Bakkallar Derneği, İstanbul Ticaret Odası (İTO), İstanbul Ticaret Borsası (İTB), İstanbul Sanayi Odası (İSO) ve yardımseverler de katılınca, 1963 yılına kadar bu mekânda kalan hastane, cemiyet olmaktan çıkmış ve "İstanbul Esnaf Hastanesi'ni Koruma ve Yardımlaşma Derneği"ne dönüşmüş. Aynı yıl büyük bir hamle yaparak gerçek anlamda hastane olmuş ve Süleymaniye'deki bugünkü yerine taşınmış.

Süleymaniye'deki yeni yerine taşınan Esnaf Hastanesi, Türkiye'de hastane olarak planlanan ve yapılan ilk binadır. İlk tam teşekküllü hastanedir; ilk özel sektör hastanesidir. Tüm teknik donanımları İsviçre'den ithal edilen hastanede, Türkiye'deki ilk estetik ameliyat Prof. Dr. Halit Ziya Konuralp tarafından yapılmıştır.

Yönetim kurulu daha çok Balıkçılar Derneği ile Bakkallar Derneği üyelerinden ve az sayıdaki İTO, İTB ve İSO temsilcisinden oluşan Esnaf Hastanesi'ni Koruma ve Yardımlaşma Derneği'nin başarılı yönetimi, derneğe birçok bağış kazandırdı. Hastane, verdiği sağlık hizmetleriyle o tarihlerde aranan bir sağlık mekânıydı. Türkiye'deki estetik ameliyatlarının çoğu; özellikle burun estetiği ameliyatları bu hastanede yapılırdı. Türkiye'nin ilk estetik cerrahı olan Prof. Dr Halit Ziya Konuralp, birçok estetik cerrahı üniversitede değil, bu hastanede yetiştirdi.

Hastane, bağış ve hizmetlerin birikimleriyle mülk ve nakit zengini olmuştu. Ancak yardım yapanlar hastaneyi bir huzurevi gibi kullanmaya, kurucularının üyelerine yüksek indirimler yapılmaya başlanınca, hastane hizmetleri verilemez olmuştu. Hastane yönetimi, bu sıkıntıları aşabilmek amacıyla birikimlerini kullanarak, Altunizade'de büyük bir arsada huzurevi ve hastane yatırımına girdi. Bu tarihlerde dernek çatısından çıkıp vakıf olma ihtiyacı duyan yönetim, vakıflaşarak "İstanbul Huzur Hastanesi ve Dinlenme Evleri Vakfı" bünyesinde faaliyetine devam etti.

Hastane kâr amacı gütmediğinden, her türlü vergiden muaf, su ve elektrik ücreti ödemeyen yapısıyla tam anlamda bir yardımlaşma örneği vererek, gayet başarılı yönetildi, gelişti, yatırımlar yaptı ve büyüdü.

Yönetim zamanla değişti. Hastane yönetimine İTO'nun ağırlığını koyması, İTO Meclisi'nden yeteneksiz kişilerin yönetime girmeleri, yılların Esnaf Hastanesi'ni yordu ve yıllardır para kazanarak büyüyen hastane, niteliksiz yöneticiler sayesinde bitme noktasına geldi. Borçlarını ödeyemez oldu, hacizlerle karşı karşıya kaldı.

2006 yılında İTO'un hastaneyi kurtarmak amacıyla yeniden yapılandırması sonucu 70 yıllık Esnaf Hastanesi, çağdaş olanaklarla donatılarak "Busines Esnaf Hastanesi" adını aldı.

Gelin görün ki hizmet, vizyon ve misyon anlayışının adı "kaliteden ödün vermeden, en ucuz hizmeti veren özel hastane" konulunca sağlık sektöründe her geçen gün kontrolsüz bir şekilde kurulan özel hastanelerin yarattığı ölümüne rekabet ortamının ve kayıtdışılık okyanusunun derinliğindeki hastaneyi "Busines" olmak da kurtaramayacak ve kısa sürede boğulup gidecekti.
Nitekim öyle de oldu!

Oysa, 70'li ve 80'li yıllarda Süleymaniye'de yardımlaşma düşüncesiyle dolu, hiçbir menfaat beklemeden cemiyet, dernek ve vakıf adı altında amatör ruhla ve tamamen özveriyle çalışan; her türlü bilimsel, ekonomi ve işletme bilgisinden uzak, neredeyse tamamı ilkokul mezunu yöneticiler tarafından yönetilen, büyüyen, serpilen, para kazanan ve yatırım yapan eski Esnaf Hastanesi vardı.
Gelin görün ki 2000'li yıllarda son model bilgisayar ağı, ekonomik veri, bilgi, deneyim, personel, yüksek tahsilli yönetim kurulları ve meslek gruplarıyla donatılmış İTO'nun aklı ve becerisi "Esnaf" veya "Busines Hastanesi"ni yönetmeye yetmemiş.

Görevi, üyelerine iş kurma ve yönetimi konularında akıl vermek, önderlik yapmak olan İTO yönetimi, şimdi bütçesine yük olan bu hastaneden kurtulmak için kendi akıl arıyor ve bu gayeyle de hastanenin TOBB'a devredilmesini planlıyor.

Hastanenin TOBB'un henüz hazır olmayan tıp fakültesine devri elbette bir çare. Çare ama henüz ortada fol yok, yumurta yokken çareyi konuşmak ne mana?

Ama burunlarının dibinde öyle bir çare var ki her organıyla hazır ve nazır: Esnaf!