Klinik Enteral ve Parenteral Nütrisyon (KEPAN) Derneği, malnütrisyona dikkat çekmek amacıyla, hem kamu otoritesi olarak Sağlık Bakanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumunun hem de uzmanlık derneklerinin katılımıyla “Herkes İçin Yeterli Beslenme [Optimal Nutritional Care For All, (ONCA)]” kampanyası başlattı. Kampanya ile birlikte malnütrisyona dikkat çekilmesi, böylece hem hasta tedavisinde mortalite ve morbiditenin azaltılması hem de sağlık harcamalarının azaltılması hedefleniyor.
Yetersiz beslenme, yani malnütrisyon hastalıklara, hastalıklar ise malnütrisyona neden olarak bir kısır döngü oluşturuyor. Başta yatan hastalar ve özellikle yoğun bakım hastaları olmak üzere, sağlıklı kişilerde dahi malnütrisyon, hem hastalıklara hem hasta olanların tedavisinin uzamasına neden oluyor, komplikasyonları artırıyor. Bu durumda ise sağlık harcamaları artıyor. Hastalıkla ilişkili yetersiz beslenmenin Avrupa Birliği bütçesine yılda 171 milyar avro yük getirdiği belirtiliyor.
Hekimlerin ve diğer sağlık çalışanlarının ise yatan hastalarda beslenme durumunu göz ardı ettiği biliniyor. Buna yönelik olarak, malnütrisyona farkındalığı artırmak için başlatılan “Herkes İçin Yeterli Beslenme (ONCA)” kampanyası ile birlikte, hastalıkla ilişkili yetersiz beslenmenin önüne geçilmesi hedefleniyor.
Antalya’da düzenlenen 9. Klinik Enteral ve Parenteral Nütrisyon Kongresi’nde açıklanan ONCA projesinin, yetersiz beslenme konusuna dikkat çekmek için çok önemli bir başlangıç olduğunu söyleyen KEPAN Başkanı Prof. Dr. Mehmet Uyar, bu konuda hem kamu otoritesinin hem de uzmanlık derneklerinin desteğiyle kampanyayı başlattıklarını açıkladı.
Maliyeti oldukça fazla
Prof. Dr. Uyar, “Yetersiz beslenen hastaların hastalıkları daha ağır seyreder ve komplikasyonlar daha fazladır. Bu sebeple hastanede daha uzun süre yatarlar ve hasta bakım maliyetleri artar. Avrupa’da yetersiz beslenmeye bağlı bir yıllık sağlık yükünün 171 milyar avro olduğu ortaya konmuştur. Bu büyük maliyet Avrupa’da hükümetleri harekete geçirdi. Kampanyanın nihai hedefi, Türkiye’de hastaneye yatırılan tüm hastaların yatış aşamasında beslenme durumlarının taramadan geçirilmesi, hastalıkla ilişkili yetersiz beslenme riski olanların saptanması ve durumu riskli olanların uygun tedaviye yönlendirilmesidir.” dedi.
Kilo kaybı olmadan da malnütrisyon gelişebilir
Yetersiz beslenmenin bazı durumlarda tespitinin zor olduğunu da vurgulayan Prof. Dr. Mehmet Uyar, hastada kilo kaybı olmadan da malnütrisyonun gelişebildiğini, bunun ise kas kitlesindeki erime ve vücudun protein dokusundaki azalma ile birlikte iç organ fonksiyonlarında bozulmaya yol açtığının altını çizdi.
Yirmi dokuz hastanede başlatılacak
Kamu Hastaneleri Birlikleri Başkan Yardımcısı Dr. Merve Akın ise Türkiye çapında öncelikle pilot olarak 29 kamu hastanesinde yetersiz beslenmeyi saptamak amacıyla bir proje başlattıklarını ve daha sonra da bunun tüm hastanelere yaygınlaştırılmasının hedeflendiğini açıkladı. Hâlen kamu hastanelerinde verimlilik değerlendirmelerinin yapıldığını hatırlatan Dr. Merve Akın, bazı kamu hastanelerinde beslenme yetersizliklerini tespit etmeye yönelik taramaların başladığını belirtti.
Tarama testleri yapılacak
Malnütrisyonu tespit etmek için NRS 2002 gibi skorlama sistemleri bulunuyor. Tarama testleri sadece hekimin değil, diğer sağlık çalışanlarının da yapabileceği kolaylıkta testlerden oluşuyor. Türkiye Halk Sağlığı Kurumunun da destek vereceği kampanyada, projeye, evde sağlık hizmeti sunan aile hekimleri ve Kanser Erken Teşhis Tarama ve Eğitim Merkezleri de dâhil olacak.
Malnütrisyon tedaviyi doğrudan etkiliyor
KEPAN 2. Başkanı Prof. Dr. Sadık Kılıçturgay ise hekim olarak hastanın beslenme durumuyla yeterince ilgilenilmediğini belirtirken, 1930’lu yıllarda kilo kaybı olan hastaların ameliyatlarda mortalitesinin daha çok arttığına yönelik yayınlar olduğuna dikkat çekti. Hastaların kilo kaybettiklerinde bunu çok rahat ifade ettiklerini de belirten Kılıçturgay, bu durumun sıra dışı bir durum olduğunu, bunu hastaların da fark etmesinin önemli olduğunu, hastaların kilo kaybetmeden aldığı ilaç etkinliği ile kilo kaybıyla aldıkları ilacın etkinliklerinin farklı olduğunu söyledi.
Nütrisyon timleri kurulacak
Halen bazı hastanelerde görev yapan “nütrisyon timleri”, yatan hastalarda beslenme yetersizliklerini ölçüyor. Nütrisyon timleri hekim, diyetisyen, klinik eczacı ve hemşirelerden oluşuyor. Bu timlerin kurulmasıyla birlikte başta yoğun bakımdaki hastalar olmak üzere klinik gidişi doğrudan etkileyen önlemler alınabilecek, böylece hastanelerin giderleri de azaltılabilecek.
Malnütrisyon neden önemlidir?
Yetersiz beslenen hastaların hastalıkları daha ağır seyreder, komplikasyon riski fazladır. Bu sebeple hastanede daha uzun süre yatarlar ve daha uzun süre tedavi almak zorunda kalırlar. Bu nedenle hasta bakım maliyetleri artar. Bunun için her hastada beslenme durumu mutlaka değerlendirilmeli ve beslenme yetersizliği açısından tarama tıbbi değerlendirmenin bir parçası olmalıdır. Beslenme yetersizliğinin taranması için iştahsızlık, kilo kaybı ve eşlik eden hastalıkların sorulduğu basit testler kullanılabilir.
Türkiye’de bugüne kadar neler yapıldı?
Türkiye’de gerekli koordinasyonu yapması için görevlendirilen KEPAN ile birlikte Akademik Geriatri Derneği, Türk Diyetisyenler Derneği, Türk Pediatri Derneği, Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu (THSK), Sağlık Bakanlığı Sağlıkta Kalite ve Akreditasyon Dairesi ve Sosyal Güvenlik Kurumu yetkililerinin katıldığı toplantılar yapıldı. Brüksel’de yapılan Avrupa koordinasyon toplantısına katılım sağlandı. Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu kendi hastanelerinde kampanyaya ait adımları atmaya başladı. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu da kampanyaya ilişkin olarak kendi içinde organizasyona başladı. Sağlık Bakanlığı Sağlıkta Kalite ve Akreditasyon Dairesi de “Sağlıkta Kalite Sistemi” denilen denetleme ve akreditasyon sisteminin yeni versiyonuna kampanyadaki hedeflere uygun maddeler ekleme sürecine başladı ve taslak şeklini KEPAN Derneğine göndermiş durumda.
Kampanyanın 2015 yol haritası
• THSK Aile Hekimliği Daire Başkanlığı 81 il evde sağlık ekiplerince yetersiz beslenme taraması (NRS 2002) başlatıldı
• THSK Kanser Dairesi 81 il KETEM üzerinden tarama için gelen hastalardaki yetersiz beslenme taraması (NRS 2002) başlatıldı
• Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu tarafından 17 şehirdeki 29 merkezde taramaların başlatılması
• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığından ONCA çalışma grubuna katılımcı ekleyip paydaş sayısının artırılması
• Konuyla ilgili tüm paydaşların eğitimlerinin kendi hastanelerinde organize edilmesi ve bu eğitimlerin resmi otoriteler tarafından desteklenmesi ve onaylanması
