Türkiye'de sağlık sisteminde yapılan revizyon ve dönüşümlere rağmen birtakım sorunlar yaşanmaya devam ediyor. Yaşanan bu sorunların başında ise hizmet alınan kişiye açıktan para vermeyi kapsayan "informal ödeme" konusu geliyor. Birçok hasta, sağlık sisteminin masraflarını karşıladığı durumlarda bile hizmet aldıkları bireysel veya kurumsal sağlık sunucularına resmi kanallar dışında ödeme yapmak zorunda kalıyor. İnformal ödeme konusunda 1033 kişi üzerinden yapılan araştırma ise yaşanan bu soruna ışık tutuyor.
Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Dilaver Tengilimoğlu ve ekibinin yaptığı "Sağlık Sistemlerinde İnformal Ödemeler: Türkiye'de Amaçları ve Oluşumu" başlıklı araştırmaya göre halkın yüzde 28.8'i informal ödeme yaptığını ifade ediyor. Araştırmada öne çıkan sonuçlar:
- İnformal ödemede bulunan her 4 kişiden 3'ü düşük gelir grubunda bulunuyor.
- Ödemelerin yüzde 82.5'i sosyal güvence olarak sadece SGK'dan faydalanan katılımcılar tarafından gerçekleştiriliyor. Özel sigortalı veya cepten ödemede bulunan hastalar ise informal ödeme yapmayı tercih etmiyor.
Nakit para ve hediye
- En sık rastlanan informal ödeme türü yüzde 53.9 ile nakdi para. Hediye vermek yüzde 43.1, konfeksiyon ve tekstil ürünleri hediye edenlerin oranı ise yüzde 10.4.
- Katılımcıların 47.5'i informal ödemeyi hizmeti aldıktan sonra, 41'i de hizmeti almadan önce gerçekleştirdiğini belirtiyor.
- Araştırmada elde edilen çarpıcı bir sonuç da informal ödemelerin yüzde 86'sının doktorlara yapılması. Doktorlara yapılan informal ödemelerin yüzde 77.3'ü 1000 liranın altında. Yüzde 70,4'lük bir dilim bu ödemelerin en sık ameliyat hizmeti almak için yapıldığını, yüzde 22.2'si muayene hizmeti için informal ödeme yaptığını ifade ediyor.
- Genel cerrahi yüzde 28.3 ile informal ödemelerin en yüksek görüldüğü tıp dalı olurken, bunu yüzde 22.6 oranıyla kadın hastalıkları ve doğum, yüzde 15.5 ile ortopedi izliyor.
- Katılımcıların yüzde 53.8'i bu ödemeleri Sağlık Bakanlığına bağlı hastanelerde gerçekleştirdiklerini belirtirken, üniversite hastanelerinde gerçekleştirilen informal ödeme oranı yüzde 24.5, özel hastanelerde ise yüzde 19 olarak tespit edildi.
