Sağlıklı bir toplum oluşturulması ve sağlıklı bir yaşamın sürdürülebilmesinde en önemli sağlık hizmetleri sunumlarından biri olan ağız - diş sağlığı ve dental görüntüleme hizmetleri; güçlü alt yapısı, yüksek hizmet kapasitesi, ve nitelikli insan gücü ile önemli sektör olarak konumlandırılmaktadır.
2003 yılında başlatılan “ sağlıkta dönüşüm programı’’ ile toplumun ihtiyacı olan tedavi edici ağız – diş sağlığı hizmetlerinin ülke genelinde erişilebilir, hakkaniyetli ve kaliteli hizmet verilmesine yönelik hedef ve stratejilere uygun politikalar izlenmiştir.
Bu bağlamda 2014 yılı itibariyle Türkiye’de sektörlere göre ağız ve diş sağlığı hizmeti veren kuruluşlara baktığımızda diş üniti sayıları temel olarak verilen hizmetin % 31,9’unun Sağlık Bakanlığı’na bağlı kurumlarda, % 54,8’nin özel diş hekimliği muayenehanerinde ve ağız diş sağlığı polikliniklerinde, %12,6’sının üniversite hastanelerinde, %0,7’sinin ise diğer kurum ve kuruluşlar tarafından sunulduğunu görmekteyiz .
2002 yılında diş üniti başına düşen nüfus sayısı 61.632 kişi iken sonraki yıllarda büyük ölçüde kamu sahipliğindeki kurum ve ünitlerdeki artış ile bu sayı 2014 yılı itibariyle 8.529 kişi düzeylerine çekilmiştir.
Bunula birlikte ağız ve diş sağlığı hizmet sunucularına kişi başı yapılan müracaat sayısı 2002 yılında 0.07 iken 2014 yılında 0.48 olarak gerçekleşmiştir.
Ülkemizde ağız- diş sağlığı harcamalarının gelişimine incelediğimizde; ağız-diş sağlığı harcamalarının sağlık harcamaları içindeki payı 2002-2013 döneminde sağlık harcamaları 3,5 kat artmış iken ağız ve diş sağlığı harcamaları 4 kat civarında artmıştır. 2002 yılında ağız ve diş sağlığı harcamalarının sağlık harcamaları içindeki payı %4,8 iken 2013 yılında %5,3’e yükselmiştir.
Ağız-diş sağlığı harcamalarının on iki yıllık gelişimini hizmet sunucuları açısından incelediğimizde de 2002 yılına göre önemli değişikliklerin olduğu görülmektedir. Grafik 3’den de anlaşılacağı üzere özel sağlık tesislerine ait ağız-diş sağlığı finansmanının büyük bölümü hizmet sunumuna paralel olarak yıllar itibariyle Sağlık Bakanlığına bağlı sağlık tesislerine kaymıştır. 2013 yılına gelindiğinde ise özel sektörün aldığı pay ile Sağlık Bakanlığı'nın payı neredeyse eşitlenmiştir. Sağlık Bakanlığının toplam ağız-diş sağlığı harcamaları içindeki payı 2002 yılında %21,2 iken bu oran 2013 yılında %46,5’e yükselmiştir, üniversitelerin payı %1,9'dan %4,8'e yükselmiştir
Türkiye de ağız-diş sağlığı hizmetlerinin geri ödeme sistemi genel olarak iki başlık altında özetleyebiliriz. Bunların birincisi kamu geri ödeme sistemi, ikincisi özel sektör geri ödeme sistemidir. Türkiye’de finansman kaynağına göre ağız - diş sağlığı harcamaları kamu sağlık harcamalarının büyük bir bölümü SGK tarafından gerçekleştirilmektedir.
Kişi başı kamu ve özel ağız-diş sağlığı hizmetlerinin reel fiyatlarla değişimi incelendiğinde özel sektör harcamalarında önemli bir değişim görünmezken kamunun kişi başı ağız - diş sağlığı harcamaları 8,7 TL’den yaklaşık %250 artışla 30,4 TL’ye yükselmiştir
Türkiye’ deki kişi başı ağız-diş sağlığı harcamalarını Avrupa Birliği Bölgesi ile karşılaştırıldığımızda AB ülkelerinde ortalama 257 $ harcama yapılırken Türkiye’ de 55 $ harcama yapılmıştır (Grafik 6). Ancak AB ülkelerinde yapılan harcamalarının büyük oranının cepten yapılan ağız ve diş sağlığı harcamalarından oluştuğunu söyleyebiliriz. Örneğin: İspanya 221$ kişi başı ağız ve diş sağlığı harcaması yaparken bu harcamanın % 97,4 cepten yapılan ağız ve diş sağlığı harcamasıdır. Türkiye’de cepten yapılan ağız diş sağlığı harcaması ise %40,8’ dir
Türkiye’de 2003 yılında Prof. Dr. Recep AKDAĞ’ın Sağlık Bakanı olması ile başlatılan “Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı” ile ağız-diş sağlığı hizmetlerinde önemli gelişmeler yaşanmıştır. Bunun sonucu olarak ağız-diş hizmetlerinden memnuniyette önemli artışlar olmuştur. Bu dönemde 2003 yılında %39,5 olan genel olarak sağlık hizmetlerinden memnuniyet 2014 yılında %71,2’ye yükselmiştir (TÜİK, 2014). Ağız-diş hizmetlerinden memnuniyet ise genel olarak sağlık hizmetlerinden olan memnuniyetten daha yüksek düzeyde gerçekleşmiştir.
Türkiye’de Ağız-Diş sağlığı hizmetleri ile ilgili rutin olarak yapılan memnuniyet araştırmaları yoktur. Bu hususla ilgili 2000 yılında TDB tarafından yaptırılan araştırma bu yıllarda sunulan ağız-diş hizmetlerinden memnuniyetle ilgili ulaşabildiğimiz en önemli çalışmadır. Bu çalışma SSK ve Sağlık Bakanlığına ait ağız-diş hizmeti sunan kurumlardaki hizmet memnuniyeti hakkından önemli bilgiler vermektedir. 2008 yılından itibaren TÜİK tarafından yapılan 2008, 2010 ve 2012 yılları sağlık araştırmalarında yer alan ve diş hekimlerinin sunmuş olduğu hizmetlerden memnuniyet hakkında bilgi veren araştırmalar konu ile ilgili en önemli kaynaklardır. 2000 yılında ağız ve diş hizmetlerinden memnuniyet %64,3 iken 2012 yılında 86,7 ‘ye yükselmiştir
“Türkiye’de Ağız-Diş Sağlığı ve Dental Görüntüleme Hizmetleri” kitabı, Türkiye’deki ağız-diş sağlığı hizmetlerinin yönetimi, sunumu, finansmanı, harcamaları ve analizi ile ilgili yapılmış en kapsamlı çalışmadır.
Kitabımız her pozisyondaki sağlık yöneticileri, ağız-diş sağlığı hizmeti veren tüm işletmeler, ağız-diş sağlığı eğitimi veren bütün kurumlar ve tüm diş hekimleri için rehber niteliğindedir.
Kitap isteme adresi & Yayın evi :
Tablet İletişim Bilişim Danışmanlık Ltd. Şti.
Hoş Sohbet Sok. 5/14 Gayrettepe, Beşiktaş / İstanbul
Tel : +90 212 288 09 01
Faks : +90 212 288 09 02
Kitap@tabletiletişim.com
Yazar Mehmet ATASEVER,
Eğitim hayatına doğum yeri olan Erzurum’da başladı. Yüksek lisans eğitimini; Atatürk
Üniversitesi, üretim yönetim ve pazarlama alanında tamamladı. 1998-2002 yılları arasında Türkiye
Vakıflar Bankasında mali analist, 2002-2004 yılları arasında da Atatürk Üniversitesinde öğretim
görevlisi olarak görev yaptı. Sağlık Bakanlığında Strateji Geliştirme Başkanlığı görevini 9 yılı aşkın
bir süre yürüttü. Şubat 2015’ten itibaren Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu Başkan Yardımcısı olarak
görevine devam etmektedir.
İşletme, pazarlama, bankacılık, mali analiz, finansal yönetim, hastane yönetimi, sağlık
harcamaları vb. alanlarda çalışmalarda bulundu. Sağlık Bakanlığına bağlı sağlık tesislerinde finansal
yönetim sisteminin kurulması, global bütçe uygulaması, aile hekimliği sistemi, hava ambulans sistemi, kamu sağlık harcamalarının belirlemesi ve izlenmesi, Sağlık Bakanlığı teşkilat yasasının yenilenmesi, kamu hastane birliklerinin kurulması vb. Türkiye sağlık sistemi açısından oldukça önemli projelerde görev aldı. Serbest muhasebeci mali müşavir ve bağımsız denetçi unvanlarına sahip Atasever, Türkiye’de Sağlık hizmetlerinin finansmanını ve sağlık harcamalarını analiz ettiği “Türkiye Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Sağlık Harcamalarının Analizi 2002-2013 Dönemi” ve Türkiye ilaç
sektörünü analiz ettiği “Türkiye ilaç Sektörü Analizi” adlı kaynak kitapları bulunmaktadır.
Mehmet Atasever'in ayrıca Türkiye'de sağlık hizmetlerinin finansmanı ve sağlık harcamalarının analizinin yapıldığı kitabın ingilizce tercümesi "Financing of Health Care Services And Analysis of Health Expentidures in Turkey Between 2002 and 2013" adıyla yayımlandı.
