Çocukluk döneminde dil gelişimini etkileyen faktörler şöyle:
İşitme Kayıpları: Dil ve konuşma gelişimini doğrudan etkileyen en temel faktör işitme kaybıdır. Çok hafif işitme kayıplı bir çocuk sesleri yeterince duyamadığı için dili hiç kazanamayabilir ya da sınırlı bir dil gelişimi sağlar. Bu durumda harfleri (fonemleri) doğru söyleyememe gibi konuşma problemleri yaşayabilir. İşitme kaybına genetik faktörler etki ettiği gibi doğum sonrasında geçirilen bazı hastalık ve kullanılan bazı ilaçlar (antibiyotikler) da etki edebilmektedir. Bu nedenle, dil geriliği olan bir çocuk ile dil ve konusma terapisine başlamadan önce, mutlaka işitme testi yaptırılmalıdır.
Mental Sorunlar: Dil kazanımı belirli seviyede zeka becerisi gerektirmektedir. Dil bir kavramlar bütünüdür. Kavram gelişimi yavaş olan, kavramı gerçek anlamıyla zihnine yerleştiremeyen çocuklar bozuk bir dil yapısına sahip olurlar. Bu durum çok düşük zeka seviyelerinde dilin hiç kazanılmamsıyla sonuçlanabilmektedir. Bu tür engelli çocuklarda mental destek artı dil ve konusma terapisi çok yarar sağlamaktadır.
Gelişimsel Sorunlar: Fiziksel ve nöral açıdan akranlarından geri olan bir çocuk dil becerilerinde de ciddi sorunlar yaşayabilmektedir. Konuşma için yetkin bir nöral gelişim gereklidir. Çünkü fonasyon ve artikülasyon için nöronların ve kas yapılarının gelişimi çok önemlidir. Gelişmemiş nöral ve kas yapısı çocuğun istese de belli harfleri söyleyememesine ya da yeterli cümle uzunluğuna ulaşmaması anlamına gelmektedir.
Otizm: Yaygın gelişimsel bir bozukluk olan otizm dil ve konuşma sorunlarının yaşandığı önemli bir bozukluktur. Sosyal iletişim alnında yetersizlik, göz kontağı kuramama, tekrarlayan hareketler en tipik bulularıdır. Otizm yaşamın ilk üç yılında ortaya çıkmaktadır. Bu dönem dil kazanımın en hızlı olduğu dönemdir ve son derece kritik bir dönemdir. Bu nedenle otizmli çocuklarda dil terapisine erken başlanmıştır.
Tv ve Dijital Aletler: teknolojik aletlerin son derece yaygın olması, anne babaların çalışması ve çocuklarına zaman ayıramamaları, çocukların arkadaşlık ilişkisi kuracak çevreden yoksun olmaları ve bu dijital aletlerin albenisinin yüksek olası gibi nedenlerle birçok çocuk günün önemi bir kısmını bu aletlerle geçirmektedir. Dış dünyadan izole olarak sözel iletişim yoksunluğu dil ve konusma problemlerinin oraya çıkmasına yol açmaktadır.
Dil ve Konuşma Bozuklukları Nelerdir?
Gelişimsel Dil Geriliği: Dil terapistlerinin son dönemde çok karşılaştığı bir bozukluktur. Genellikle 0-5 yaş döneminde karşımıza çıkan bir dil bozukluğudur. Bu bozukluğa sahip çocuklar nesne ve kavramların ismini söyleyemezler ya da yanlış ifade ederler. Yani ifade edici dil becerileri zayıftır. Yaşlarına uygun, akranlarının kullandığı uzunlukta, cümle kuramazlar. Ancak genellikle karşıdan konuşan kişin konuştuğunu anlayabilirler. Yani alıcı dil becerileri iyi durumdadır. 4 yaşına geldiği halde yeterli kelime sayısına ulaşmamış ya da yeterli cümle uzunluğuna ulaşmamış çocuklarda dil ve konuşma terapisine başlanmalıdır.
Artikülasyon ve Fonolojik Bozukluk: 4-12 yaş döneminde sık karşılaştığımız bir konuşma problemidir. Burada harfler yanlış söylenmektedir. Örneğin kapı yerine tapı der. Çocuğun akademik başarısının engellenmemesi ve öz güven kaybına uğramaması için ilk okula başmadan önce dil ve konuşma terapisine başlamakta yarar vardır.
Kekemelik: hayatın her döneminde sık karşılaşılan bir konuşma problemidir. Konuşmaya başlarken, sürdürürken takılma, uzatma ve tekrarlamalar olarak kaşımıza çıkar. Genellikle 2-6 yaş arasında ortaya çıkar. Doğru bir dil ve konusma terapisi ile başarılı sonuçlar alınabilmektedir.
