SGK, cinsiyet değişikliğini ödemek zorunda mı?

Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde İstanbul’da görev yapan 34 yaşındaki İngilizce öğretmeni, cinsel kimliği nedeniyle sık sık geçici olarak farklı yerlere atanarak geri hizmette görevlendirildi. Son olarak bir öğretmenevinde görev yapan öğretmen 2008’de cinsiyet değiştirmek için mahkemeye baş vur du. Mah ke me nin yön len - dir me siy le de 2.5 yıl boyunca Çapa Tıp Fakültesi Hastanesi’nde hormonal ve psikolojik tedavi gördü. Tedavisinin sonunda hastaneden fiziksel ve duygusal erkeklik bulgularının tamamen yok olduğunu anlatan, ‘kadın olabilir’ yönünde heyet raporu aldı. Yeniden adliyenin yolunu tutan öğretmen, ameliyat için mahkeme kararı aldı.

VALİLİĞE BAŞVURDU
Öğretmen geçen martta özel bir klinikte cinsiyet değiştirmek için ameliyat masasına yattı. Daha sonra hastane giderlerinin karşılanması için devletten yardım istedi. Öğretmen, 10 bin TL olan ameliyat bedelinin bağlı olduğu sosyal güvenlik kurumu tarafından karşılanması için Valiliğin İnsan Hakları Masası’na başvurdu. E-posta yoluyla gönderdiği başvurusunda adının saklı kalmasını istedi. Başvuruyu inceleyen İnsan Hakları Masası da İstanbul Tabip Odası, İstanbul Barosu, Bilgi ve Galatarasay Üniversitesi Hukuk Fa kül te si De - kan lık la rı’n dan ko nuy la il gi li görüş alarak bir dosya hazırladı. İnsan Hakları Masası ayrıca dosyayı incelemesi için Avukat Abdurrahman Dursun’u görevlendirdi. Ameliyatla kadın olan öğretmen yine mahkeme kanalıyla adını değiştirerek pembe kimliğini aldı. Erkek olduğu dönemde de kadın gibi giyinerek, peruk taktığı öğrenilen öğretmen yeni kimliğiyle İstanbul’da bir ilköğretim okuluna tayin oldu.

PROSEDÜR NASIL İŞLİYOR
Cinsiyet değiştirme ameliyatlarında prosedür şöyle işliyor: “Cinsiyet değiştirmek isteyenin 18 yaşından büyük olması ve evli olmaması gerekiyor. Cinsiyet değiştirmek istiyen kişi önce mahkemeye müracaat ediyor. Mahkeme kişiyi tam teşekküllü hastaneye sevk ediyor. Hastane bir yıl boyunca psikolojik ve hormonal tedavi uyguluyor. Tedaviden sonuç alınamazsa mahkeme ameliyata karar veriyor. Operasyon tıbbi gereklilik sebebiyle Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından Genel Sağlık Sigortası kapsamında. Ameliyat sonrasında mahkeme nüfustan değişikliği kaydetmesini istiyor. Cinsiyeti değişen kişi, erkeklikten kadınlığa geçmişse daha erken emekli oluyor, kadınlıktan erkekliğe geçmişse daha geç emekli oluyor.

AMELİYATI SGK KARŞILAMAK ZORUNDA
CİNSİYET değiştirme ameliyatına bir sağlık kurulu karar verdiği için bunu bir hastalık olarak kabul edilmesi gerektiğini belirten Sosyal Güvenlik Uzmanı Ali Tezel, öğretmenin ameliyat parasının SGK’nın ödemek zorunda olduğunu söyledi. “Her isteyen cinsiyet değiştirme ameliyatı geçiremez. Bunun bir hastalık olduğunun tespiti gerekir” diyen Tezel şunları kaydetti; “Geçireceği cinsiyet değiştirme ameliyatının bir tıbbi zorunluluk olduğu yönünde sağlık kurulu raporu varsa bu bir hastalık olarak kabul edilir ve tedavisi genel sağlık sigortası kapsamında Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanmak zorundadır.” Tezel, “Bu kişinin tüm tedavi giderlerini kamu hastanelerinde tedavi olması halinde SGK öder. Eğer SGK ile sözleşmeli özel hastanelere giderse ameliyat parasını yine SGK öder ama ilaveten kişi kendisi de hastanenin sınıfına göre yüzde 30-70 oranında ödeme yapar. Bu konunun emeklilik boyutu da var. Kendisi kadın sıfatını taşıyacağı için 5 yıl erken emeklilik hakkı kazanacak ve emekli olacak” dedi.

Kanun ne diyor?

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 60. ve 61. maddeleri üç şeyi yasaklıyor; 1) Güzelleşmek ve zayıflamak için yapılan operasyon ve ameliyatlar 2) Sağlık Bakanlığı’nın sağlık hizmeti olarak ruhsatlandırmadığı hizmetler (Örneğin yurtdışından biri geliyor. ‘Bende manyetik güç var, elle tedavi edebiliyorum’ diyor) 3) Yabancı ülke vatandaşlarının Türkiye’ye gelmeden önce var olan kronik hastalıkları hariç olmak üzere tüm sağlık hizmetleri.

SGK’da olağanüstü hallerde yapılan sağlık yardımları

1-Tüp bebek uygulaması
2-İktidarsız erkeklere çubuk takılması
3-Erkeklik organı büyütme
4-Cinsiyet değiştirme operasyonu