Uluslararası Diyabet Federasyonu [International Diabetes Federation (IDF)]’na göre artış hızı bu şekilde devam ederse, 2035 yılında her 10 kişiden biri diyabetli olabilir.
Ülkemizde ilk kez 1997-1999 yılları arasında 20 yaş ve üzerindeki nüfusun diyabet ve obezite açısından incelenmesinde (TURDEP-1) diyabet prevalansı yüzde 7,2 olarak rapor edilirken, aynı değerlendirme 12 yıl sonra tekrarlandığında (TURDEP-2) elde edilen sonuçlar oldukça dikkat çekici.
Bu sonuçlara göre, geçen 12 yılda ülkemizde diyabet prevalansı yüzde 90, bozulmuş glukoz toleransı (BGT) prevalansı yüzde 106, obezite prevalansı ise yüzde 40 artış göstermiş durumda.
Kan şekeri düzeylerinin diyabet tanısı konacak kadar yüksek olmadığı, ancak normal kabul edilen değerlerin de üzerinde olduğu durumlarda kullanılması olarak ifade edilen prediyabet, Amerikan Diyabet Birliği [American Diabetes Association (ADA)] tarafından da diyabetik olmayan bireylerde diyabet gelişme riskinin arttığı durum olarak tanımlanıyor.
Prediyabet önlenmeli
Diyabet Önleme Programı [Diabetes Prevention Program (DPP)] sonrasında sürdürülen 10 yıllık izlem sonuçlarına göre prediyabeti olan bireylerde yıllık diyabete ilerleme insidansı yüzde 11 olarak rapor edilirken, ADA uzman panel değerlendirmesine göre prediyabeti olan bireylerin yaklaşık yüzde 70’i diyabet geliştirebilir.
Prediyabet saptanan bireylerin izleminde Tip 2 diabetes mellitus geliştirme oranları araştırmalarda eşlik eden diğer risklere göre farklılık gösterebiliyor. Prediyabetik durumlardan biri olan gestasyonel diyabeti olan kadınlarda doğum sonrası 5-10 yıllık izlemde yüzde 20-60 oranında diyabet geliştirme riski mevcut. Medimagazin.
Prediyabet nadir olarak normoglisemiye de dönüşebiliyor. DPP sonrasında sürdürülen 10 yıllık izlem sonuçlarına göre, plasebo kolundaki bireylerin yaklaşık yüzde 19’unun kan şekeri değerleri tamamen normal seviyelere dönüyor.
Yaşam tarzı değişikliği şart!
Prediyabetin; diyabete progresyonu önlenerek, diyabetin potansiyel sonuçlarını azaltmak ve prediyabetin kendisinin neden olabileceği komplikasyonları da önlemek için mutlaka etkili bir tedavisi gerekiyor.
Yapılan pek çok çalışma, yaşam tarzı değişikliğinin diyabetin önlenmesinin temel taşı olduğunu gösteriyor. DPP ve Finlandiya Diyabet Önleme (DPS) çalışmasında, kilo kaybı, diyet değişikliği ve fiziksel aktivitenin artırılmasını amaçlayan yaşam tarzı değişikliği ile riskin yüzde 58 azaldığı saptandı.
DPP çalışmasına göre, risk azalmasının en önemli belirleyicisi kilo kaybı iken, yaşam tarzı değişikliğinin diyabeti önlemede etkinliği her iki cinste ve tüm etnik kökenlerde eşit.
Prediyabetin klinik önemi ve tedavi yaklaşımları ile ilgili açıklamalarda bulunan, Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Ana Bilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Oğuzhan Deyneli,
“Çin Da Qing diyabet önleme çalışmasında, BGT olan 577 hasta diyet, egzersiz, diyet ve egzersiz ile kontrol gruplarına randomize edilmiştir. Altı yıllık takip sonunda tüm efektif tedavi gruplarında, kontrol grubuyla karşılaştırıldığında sırasıyla yüzde 48, yüzde 41 ve yüzde 46 risk azalması sağlanmıştır.” şeklinde konuştu.
Bu verilerin, yaşam tarzı değişikliğinin prediyabetik bireylerde diyabet gelişme hızını belirgin olarak azalttığını dile getiren Deyneli, bu yararlı etkinin tedavi sonlandırıldıktan sonra devam edip etmediği ve kardiyovasküler risk ile tüm nedenlere bağlı mortaliteyi azaltıp azaltmadığı konusunda daha fazla kanıta ihtiyaç olduğunu ifade etti.
DPP çalışmasına göre; yaşam tarzı değişikliği, metformin ve plasebo ile karşılaştırıldığında, hipertansiyon, yüksek trigliserid ve LDL düzeyleri, düşük HDL düzeyleri gibi kardiyovasküler risk faktörleri üzerinde olumlu etki yapıyor, ancak üç yıllık takip sonunda kardivasküler olay insidansında farklılık saptanıyor. Araştırmacılar, bunun sebebinin çok az kardiyovasküler olay gözlenmesi olduğu düşünüyor.
Farmakolojik tedaviler
Prediyabette, yaşam tarzının düzenlenmesinin yanı sıra farmakolojik tedaviler de söz konusu. Metforminin diyabetik hastalarda birinci basamak tedavi olarak değerlendirildiğini ve kardiyovasküler morbidite ve mortaliteyi azaltan bir antidiyabetik ajan olduğunu dile getiren Deyneli, “DPP çalışmasında BGT ve BAG olan 3.234 obez hastada yaşam tarzı değişikliği ile metformin tedavisi ve plasebo karşılaştırılmıştır. Metformin 850 mg b.i.d alan hastalarda ortalama 2,8 yıl sonunda diyabet progresyonu yüzde 31 azalmıştır. Özellikle obez ve genç hastalarda metforminin daha etkili olduğu görülmüştür.” açıklamalarında bulundu.Medimagazin
Diğer bir tedavi edici kimyasal ise glukoz metabolizmasında yer alan proteinleri kodlayan genlerin transkripsiyonunu regüle eden nükleer peroksizom prolife edici reseptör-gama (PPAR-γ)’yı aktive eden tiazolidinedionlar.
Tedavide kullanılan diğer kimyasallar ise proksimal ince barsakta polisakkarit sindirimini azaltarak, hipoglisemiye neden olmadan, özellikle postprandiyal glukozu düşüren alfa glukozidaz inhibitörleri, sülfonilüreler glukoz seviyesini düşürmede etkin olup, artmış hipoglisemi riski ile ilişkili olan insülin sekretagogları ve glukoza bağlı olarak sekrete edilen gastrointestinal hormonlar olan inkretinler.
Maliyet etkinliği gösterilemeyen, gastrointestinal lipaz inhibitörü olan orlistat, obez hastalarda diyabet gelişme riskini yüzde 37,3, BGT olan hastalarda ise yüzde 45 oranında azaltıyor.
Hem ADA hem de ACE/AACE, yüksek riskli hastalarda yaşam tarzı değişikliğinin yanında koruyucu bir tedavinin gerekliliğini ve bu nedenle yüksek riskli hastalarda yaşam tarzı değişikliğine farmakolojik bir tedavi eklenmesinin yararlı olabileceğini belirtiyor.
