Savaş alanına dönmüş bir yemek masası, elinde kaşık “ hadi canım bak bunu da ye son” diyen anne, ağlayan ve mama sandalyesinden inmek isteyen bir çocuk. “Çocuğum yemek yemiyor!...Çok iştahsız!... Ne yapsam olmuyor!...”
İştah yiyeceğe karşı duyulan istek olarak tanımlanıyor. Bu istek, yiyecek ile olan geçmiş deneyimlerimizden tutunda, besinin görünümüne kadar çok sayıda iç ve dış etkiye açık. Çocuk iştahında bu etkilerin göz ardı edilmesi; yemek yemeyi reddeden, gıdayı tüküren veya kusan çocuğun “iştahsız’ olarak değerlendirilmesine ve maalesef çocuğa zorla yemek yedirilmeye çalışılan yemek sofralarına neden oluyor. Oysa uzmanlar sorunun çoğu zaman çocuktan değil, aile ve çevreden kaynaklı olduğu görüşünde.
Medikal Park Göztepe Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Yrd.Doç. Dr. Yeşim Coşkun, çocukta iştahsızlığa sebep olan nedenlerin çocukla ilgili olabileceği kadar , çocuğun ailesi ve çevresi ile de ilgili olabileceği görüşünde. İşte bu nedenle iştahsızlık sorunu ile kendisine başvuran ailelere “3N+1N” formülünü öneriyor.
Yrd.Doç. Dr. Yeşim Coşkun şunları söyledi:
“Bu formülün açılımı şu: neyin, nerede, ne zaman yeneceğine (3N) aile, ne kadar (1N) yiyeceğine ise çocuk karar veriyor. Özellikle tamamlayıcı beslenmeye geçerken yeni gıda denemelerinde çocuklarda yaşadığımız beslenme sorununu çocukların beğenmediği ya da almayı reddettikleri gıdayı birkaç gün ya da hafta sonra tekrar diyete ekleyerek aşabiliriz.”
ÇOCUĞUNUZU BESLENMEYE ZORLAMAYIN!
İştah ve yeme kavramlarının göreceli olduğunu belirten Yrd. Doç. Dr. Coşkun, ailenin çocuktan bitirmesini istediği porsiyonun, çocuğun yiyebileceğinden çok daha fazla olduğu durumlarla sık sık karşılaştıklarını söylüyor.
“Çocuğun inatlaştığı ve sonuçta kustuğu kriz anlarında, “öğünü yedirmek için her yol mübahtır” şeklindeki bir yaklaşım çocukta başka bir takım sorunların ortaya çıkmasına yol açar. Oysa her zaman çocuğun beslenmesine ve iştahına saygı duyulmalıdır. Kontrolü asla elden bırakmadan ısrarcı olmamayı deneyin.”
YÜZÜNÜZÜN İFADESİ BİLE ÖNEMLİ
Çocuk beslenirken anne ya da bakıcının yüz ifadesinin bile çok önemli olduğuna dikkat çeken Coşkun, “Kabak sevmeyen bir annenin kabağa tiksinerek bakması, çocukta da kabağa karşı isteksizlik yaratabilir. Bu yüzden çocuğu beslerken sanki dünyanın en lezzetli gıdasını yediği izlenimini vermek gerekir. Damak tadının oluşması için 1 yaşından sonra bulamaç tarzı hazırlanan yemeklerden uzaklaşılarak sofra gıdaları ile (özellikle acısız baharatsız) çocuğun kendi kendini beslenmesine izin verilmeli” diyor.
TELEVİZYON KARŞISINDA YEMEK YEDİRMEYİN
Özellikle 3-5 yaş grubundaki çocukların hem televizyon izleyip hem de aynı anda yemek yiyemeyeceklerini, 9-14 yaş grubundaki çocukların ise televizyon izleyerek beslendiklerinde doygunluğa ulaştıklarını algılayamadıklarına dikkat çeken Coşkun aileleri uyarıyor:
“ Yapılan birçok çalışma aktivite ve temiz havanın iştah üzerine olumlu etkileri olduğunu gösteriyor. Bu nedenle en uygun yaklaşım çocuğa temiz havada aktivite yaptırmak ve ardından beslenmesini sağlamak. Televizyonu çocuğa yemek yedirmek için kullanılmak ise yapılabilecek en büyük yanlışlardan biri”
YENİDOĞANLARDA İŞTAHSIZLIK
Doktorlar çocukta iştahsızlık sorununa boy/yaş/kilo kıyaslaması ile teşhis koyuyor. Eğer çocuğun bu kıyas eğrisinde düşüş varsa, nedenini araştırıp nedene uygun bir yaklaşım belirliyor. Ancak iştahsızlık 6 aydan küçük çocuklarda ve yeni doğanlarda görülürse, bu yetersiz beslenme, ciddi bir hastalık ya da enfeksiyonun habercisi olabilir. Böyle bir durumda ise çok daha geniş tetkikler için hemen doktora başvurulmalı.
İŞTAHSIZ ÇOCUKLAR İÇİN TAVSİYELER:
Her zaman çocuğunuzun beslenmesine ve iştahına saygı duyun.
Çocuğunuzu kendi mama sandalyesinde oturtun.
Kalabalık bir sofra her zaman avantaj sağlar. Aile ile birlikte yenen yemekler çocuğunuzu iştahını olumlu yönde etkileyecektir.
Çocuğunuza farklı tatları ve gıdaları albenisi yüksek şekilde sunun.
Öğün aralarında abur cubur, şeker, çikolata, meyva suyu, süt gibi gıdaların tüketilmesi, yemekten hemen önce su içilmesi doygunluk sağlar. Bu nedenle öğün aralarını doğru değerlendirin.
Her çocuk bir seferde bolca yiyemez. Bazı çocuklar sık aralarla azar azar yemek yemek isteyebilir. Her çocuğa uygun beslenme programı uygulayın.
İştahsızlık nedeniyle piyasada olan bir takım vitamin ya da mineral içeren ilaçların gereksiz ya da fazla kullanımının çocuklarda zararlı etkileri olabilir. Bu tip ilaçlar mutlaka çocuğun doktoruna danışarak kullanın.
