Raynaud belirtisi ne zaman görülür? Ne yapmak gerekir?

Raynaud (uzuvlarda oluşan bir kan dolaşım rahatsızlığı) belirtisinin el veya ayak parmak uçlarında soğuğa maruz kalındığında, bazen de stresle birlikte oluşan mavi-mor renk değişiklikleri olduğunu ifade eden Prof. Dr. Mehmet Sayarlıoğlu, RB'nin kan damarlarında daralma sonucu ortaya çıktığını belirtti. Deriye giden kan damarlarının normalde soğuk havalarda ısı kaybını azaltmak için daraldığını vurgulayan Sayarlıoğlu, ancak RB’de bu sürecin uzadığını açıkladı. Bir süre sonra kanlanmanın bozulmasına bağlı olarak damarlarda oksijen seviyesinin düştüğünü ve deride mavi-mor renk değişikliğinin olduğunu ifade eden Sayarlıoğlu, genellikle mavi-mor renk değişikliğini takiben damarlarda bir genişlemenin olduğunu, parmak uçlarının yeniden pembe ve kırmızı hale döndüğünü dile getirdi. 

RAYNAUD BELİRTİSİNİN GÖRÜLME SIKLIĞI
RB'nin beraberinde herhangi bir hastalık olmayabileceğini belirten Sayarlıoğlu, "Biz buna birincil-primer RB (PRB) adını veririz. Bazen de başka bir hastalığın bir ön belirtisi şeklinde veya hastalığın seyri sırasında ortaya çıkabilir ki, buna ikincil-sekonder RB (SRB) adını veririz. RB'nin toplumda yüzde 3-5 gibi bir görülme oranı vardır. PRB en sık genç bayanlarda görülür. Genetik bir yönü de vardır, PRB olanların yakınlarında da benzer belirtiler olabilir. PRB’nde tedaviye cevap genellikle iyidir, genellikle önemli bir probleme yol açmaz. SRB sıklıkla sistemik skleroz (skleroderma), SLE, Sjögren sendromu, Anti-fosfolipid sendrom, polimiyozit-dermatomiyozit, romatoid artrit gibi iltihaplı romatizmal hastalıkların seyri sırasında ortaya çıkabilir. Bunun dışında vücut savunma sisteminden kaynaklanan başka sistemlere ait hastalıklara da eşlik edebilir" dedi.

“RAYNAUD BELİRTİSİ (RB), SADECE PARMAKLARDA ORTAYA ÇIKMAZ”
RB'nin sadece parmaklarda görülmediğini vurgulayan Sayarlıoğlu, "Bazı hastalarda kulak kepçesi, burun, yüz, diz, meme uçları da etkilenebilir. Nadiren tüm kol ve bacakta da RB görülebilir. Parmaklarda renk değişiminin yanı sıra iğnelenme, uyuşma, ağrı olabilir. Eğer damarların daralma dönemi uzun sürerse dokular için tehlikeli olabilir. Kanlanma bozukluğuna bağlı parmak uçlarında yaralar gelişebilir. RB’nin tanısı hastanın tipik yakınmaları (parmaklarda soğuk ve stresle gelişen mavi-mor renk değişikliği, soğukluk, ağrı) ve hastanın muayenesi ile konulur. Şüphelenilen vakalarda değişik görüntüleme yöntemleri vardır. Benzer yakınmalara neden olan diğer sebepler dışlanmalıdır” diye konuştu.

HASTALARIN DİKKAT ETMESİ GEREKEN DURUMLAR
RB olan hastaların vücudunu soğuktan koruması ve buna göre kıyafet seçmesi gerektiğini anlatan Sayarlıoğlu, “Soğuk havalarda mutlaka eldiven ve yün çorap giyilmelidir. Sigaradan uzak durulmalıdır. Sigaradaki nikotin ve benzeri kimyasallar damarların daralmasına neden olarak RB’yi kötüleştirebilirler. Damar daralmasına yol açan ilaçların olumsuz etkisi nedeniyle tedavi seçimleri buna göre yapılmalıdır. Örneğin bazı nezle-grip, migren ilaçları ve psikiyatrinin kullandığı bazı ilaçlar damar daralmasına yol açabilir. Stres azaltılmalıdır. Stresin damar daraltıcı etkisi vardır” şeklinde konuştu.

İLAÇ TEDAVİSİ
RB olan hasta tedavisinin nasıl olduğunu da anlatan Sayarlıoğlu, "RB’nin ilaç tedavisinde belirtinin birincil (primer) veya ikincil (sekonder-başka hastalık ile birlikte) olup olmadığı önemlidir. Tedavi planı altta başka bir hastalığın olup olmadığı değerlendirilerek yapılır. Sekonder RB’nde eşlik eden hastalığın tedavisi ön planda yapılır. Bunun yanında damar genişletici diğer tedaviler hastanın durumuna göre değerlendirilir. Ayrıca hastanın varsa kullandığı başka ilaçlar ve bunun RB’ye etkileri değerlendirilerek gerekirse buna göre düzenleme yapılmaktadır. RB olan bir kimse mutlaka doktor tarafından değerlendirilmelidir (tercihen İç Hastalıkları veya İç Hastalıkları/Romatoloji Bölümü). Çünkü burada tanı doğrulandıktan sonra RB’ne başka bir hastalığın eşlik edip etmediği araştırılmaktadır. Başlangıçta eşlik eden bir hastalık saptanmasa bile, bu hastalıkların daha sonradan da ortaya çıkma ihtimali olduğundan hastalar belirli aralıklar ile çağrılıp ikincil bir hastalık varlığı tekrar gözden geçirilmektedir" açıklamalarında bulundu.