Mecburi Hizmette Muhtemel Gelişmeler

Danıştay’ın, Başbakanlıkça yayınlanan Mecburi Hizmet Genelgesinin yürütmesini durdurması ve Mecburi Hizmet Kanunu hakkında Anayasa Mahkemesinde, Anayasaya aykırılık itirazında bulunması, çözülmesi gereken yeni sorunlar ortaya çıkardı.

Günlerdir telefon, mail ve faks yoluyla çok sayıda soru alıyoruz. Bir çok hekim, yeni durumun belirsizliğinde nasıl bir çözüm bulunacağını merak ediyor.

Öncelikle şu hususu vurgulamak gerekiyor. Yeni durumda da yetkili ve sorumlu kurum Sağlık Bakanlığı’dır. Bakanlığın nasıl bir tavır geliştireceğini bilmiyoruz. Ancak, Bakanlığın tavrından da önemli ve öncelikli olan bir gerçek var: Danıştay Kararı.

Bakanlık, uygulamayı Danıştay’ın kararı doğrultusunda hayata geçirir ise sorun bulunmamaktadır. Yani:

a) 2000 yılından önce hekimlik mesleğine başlayanlar, iki yıl süre ile kamuda çalışmışlar ise, artık mecburi hizmete tabi tutulmayacak,

b) Bu durumda olup da halen mecburi hizmetini yapanların uzmanlık belgesi kendilerine iade edilecek ve istifa ettiklerinde serbest çalışmalarına izin verilecek,

c) Makul bir sürede ataması yapılmayan, mecburi hizmet yükümlülerinin de diploma ve uzmanlık belgeleri iade edilecektir.

Eğer bunun aksine bir uygulama yapılır ise bu durum hukuka aykırı olacaktır.

Türkiye bir hukuk devletidir. İdarenin, diğer bir anlatımla Devletin, her türlü işlem ve eylemi yargı denetimine tabidir. Bu sebeple, Danıştay kararının aksine bir uygulamada hekimler mahkemeye başvurarak, hukuka aykırılığın ortadan kaldırılmasını ve haklarının iadesini talep edebileceklerdir.

Ancak, bütün bu olasılıklar Anayasa Mahkemesinin kararına kadar geçerlidir. Anayasa Mahkemesi, Danıştay ile aynı yönde hüküm kurar ise söylediklerimiz yine geçerliliğini koruyacaktır. Kişisel kanaatim, Anayasa Mahkemesi’nin Danıştay’ın itirazları dikkate alacağı yönündedir.

Türk Anayasa Yargısının sosyal devlet ilkesine vurgu yapan kararları istikrar kazanmıştır. Bu sebeple TTB’nin “zorla çalıştırma” olarak adlandırdığı, mecburi Devlet hizmeti yükümlülüğü uygulamasının bütünüyle Anayasa aykırı sayılarak iptal edilmesi ihtimalini son derece düşük bulduğumu ifade etmek isterim.

Ayrıca, diplomalarını yurtdışından alanları mecburi hizmet kapsamından çıkaran düzenlemenin de adaletsiz ve hakkaniyete aykırı olması sebebiyle, yüksek olasılıkla, iptal edileceğini sanıyorum.

Diğer yandan, -sebeplerini burada tartışmayı gereksiz görüyorum- Anayasa Mahkemesi’nin yürütmeyi durdurma kararı vermesi de beklenmemelidir.

Bir küçük ihtimal de Anayasa Mahkemesi’nin Kanunu Anayasaya aykırı görmemesidir. Bu durumda, Kanunun kapsamındaki herkese mecburi hizmet yolu görünecektir.

Sonuç: Bir süre Sağlık Bakanlığı’nın alacağı tavrın ne olacağı beklenmelidir. (Bakan Akdağ’ın açıklamaları, bu tavrın bir hafta gibi kısa bir süre sonra açıklığa kavuşacağı izlenimi vermektedir.) Duruma göre hukuki girişimlerde bulunulmalıdır.


Hukukçu-Tıp Doktoru Erkin Göçmen