Anayasa Mahkemesi’nin Mecburi Hizmete İlişkin Kararı Hakkında Değerlendirme

Anayasa Mahkemesi, Mecburi Hizmet Kanununun iptal istemini rekor denebilecek bir sürede karara bağladı ve istemi reddetti. Türkiye bir hukuk devletidir. Hekimler karara saygı gösterecektir.

Henüz gerekçeli karar yayınlanmadığı için ayrıntıları bilmiyoruz. Ancak ilk verilerle şu değerlendirmeleri yapmak mümkün:

1. Anayasa Mahkemesi, daha 1985 yılında verdiği bir kararda, Anayasayı Devlet ve toplumun çıkarlarına öncelik verecek biçimde yorumlamıştı. Yüksek Mahkeme bu önemli kararında yine ısrar etti ve sosyal devlet ilkesi ile kamu yararını önde tutan bir tavır sergiledi.


2. Kararla, yurtdışında kendi nam ve hesabına eğitim alan hekimleri mecburi hizmetten muaf tutan hüküm de iptal edildi. Sonuçta mecburi hizmet uygulaması başlangıçtakine göre –beklenmeyen bir biçimde– genişlemiştir.


3. Şimdi tekrar başa dönülecek ve kanunun ilk çıktığı gün itibariyle mecburi hizmete tabi tutulan hekimlerin, Devlet hizmeti yükümlülüğü devam edecektir.


4. Bugüne dek hep kamucu politikaları savunan yapan Türk Tabipleri Birliği (TTB), bu kez farklı çizgi izlemiştir. Öyle ki yürütmenin durdurulmasına ilişkin istemlerinde, uygulama “zorla çalıştırma” olarak adlandırılmıştı. Bu tanımın, hemen her zaman sosyal devlet ilkesine vurgu yapan Anayasa Mahkemesince kabulü oldukça zordu ve nitekim öyle de oldu.


5. Diğer yandan, 2514 sayılı eski Mecburi Hizmet Kanunu 1990’lardan itibaren çok sert uygulanmamıştı. Yasal düzenlemenin emredici kurallarına rağmen Sağlık Bakanlığı nispeten daha ılımlı bir yaklaşım göstermişti. Şimdi de benzer bir tutum sergilenebilir.


6. Ayrıca Sağlık Bakanlığı, hekimlere güven telkin etmek anlamında TTB’yi kuraların çekilmesi sürecine denetleyici olarak dahil ederse, çok önemli bir adım atmış olacaktır.


7. Yeri gelmişken bir de anımı aktarmak istiyorum. Askerlik hizmetim sırasında, o sırada yarbay olan komutan yanımızda iken, bir asteğmen arkadaş bulunduğumuz yeri dağ olarak adlandırınca komutan çıkışmış ve “burası dağ değil, vatan toprağı” demişti. Evet, ülkemizin her yeri vatan toprağıdır.


Hukukçu Tıp Doktoru Erkin Göçmen