Kordon kanı bankacılığı için düzenleme

“Ailelerin, çocuklarına verecekleri en iyi hediye” olarak nitelendirilen, bebeğin göbek kordonunda bulunan kanın, bazı hastalıkların tedavisinde kullanılmak üzere saklanmasıyla ilgili yasal boşluk dolduruluyor.


Hazırlanan “Kordon Kanı Bankacılığı Yönetmeliği”nin yayımı ile birlikte, bankalar yüzde 20 oranında, “başka insanların kullanımına açık” kordon kanı saklayabilecek. Bu şekilde Türkiye’nin kök hücre bankası oluşturabilecek. Bankalar, uygun şekilde koruyamadığı ve ailenin ihtiyaç duyacağı kordon kanlarını sigorta yaptırarak karşılayacak. Kordon kanı bankacılığı alanında çalışacak hekim ve sağlık personeli için sertifika şartı aranacak.



Sağlık Bakanlığı, kök hücre transferinde kordon kanının kullanılması konusunda gerekli yasal düzenlemeyi tamamladı.

Türkiye’de, 1994 yılında Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde, 1999 yılında da Hacettepe Üniversitesi Çocuk Hastanesi bünyesinde hizmete giren Kordon Kanı Bankacılığı giderek yaygınlaşırken, bu konuda yasal düzenleme henüz yapılmadı. Bu boşluğu doldurmak için yıllardır çalışan Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nde yasal düzenleme hazırlıkları tamamlandı. Hazırlanan “Kordon Kanı Bankacılığı Yönetmeliği” ile bu alanda yaşanan mevcut boşlukların giderilmesi amaçlanıyor.

Avrupa Birliği standartlarında yapılan düzenlemelere göre, kamu veya özel sektörün kordon kanı bankası kurabilmesinin önü açılacak.

SAĞLIK BAKANLIĞI DENETİM YAPACAK
Yönetmeliğe göre, bankaların kuruluşu sırasında, Sağlık Bakanlığı’nca denetimler yapılacak. “İyi üretim koşullarının güvence altına alınması” (GMP) amacıyla yapılacak bu denetimlerle, biyolojik materyalin güvenliği ile kalitesiiçin önlem alınması ve daha sonra bu kordon kanlarının kullanımında yaşanacak sıkıntıların önüne geçilmesi sağlanacak.

Kordon kanı bankacılığı konusunda eğitim çalışmaları başlatılacak. Bu alanda çalışacak hekim ve sağlık personeli için sertifika şartı aranacak.

Kordon kanı bankaları için güncel GMP standardına uygun olma şartıaranacak ve bunun için Avrupa Birliği’nin referans dokümanı kaynak alınacak. Kordon kanlarının saklanabilmesi için ebeveynlerin “bilgilendirilmiş onay formunu”nu okuyarak onaylamış olmaları şart olacak.

BAŞKALARI İÇİN DE SAKLANABİLECEK
Yönetmeliğin yayımı ile birlikte, bankalar yüzde 20 oranında, “başka insanların kullanımına açık” (allojenik) kordon kanı saklayabilecek. Bu şekilde hastalar için yerli kök hücre kaynağı oluşturulmuş olacak.

“Kişinin kendisi için gelecekte kullanımı amaçlı” (otolog) saklanan kordon kanları, ebeveynlerin izniyle herhangi bir zamanda başka birisi için kullanılabilecek.

Bankada 12 yıl saklanan kordon kanları da “saklanmasına devam edilmesini istiyorum” şeklinde bir başvuruda bulunulmaması durumunda,başka kişilerin kullanımına açılabilecek.

BANKALARA ÜCRET ÖDENECEK
Yönetmelik, tedavi amacıyla kullanılan kordon kanları için bankaya bir saklama ücreti ödenmesini de hükme bağlıyor.

Yönetmelikle bankalar uygun şekilde koruyamadığı ve ailenin kullanım gereksinimi doğan kordon kanlarını tazmin etmeye yükümlü olacak. Banka, tazmin taahhüdünü, sigorta yaptırmak suretiyle güvence altına alacak.

Uygulanacak işlemlerle ilgili azami fiyatı belirleme yetkisi Sağlık Bakanlığı’nın elinde olacak. Bakanlık ayrıca, şikayetlere konu olan yönlendirici ve yanıltıcı reklamlar konusunda düzenleme ve kanuniişlem yapacak.

Kordon Kanı Bankacılığı Yönetmeliği ile halen bu alanda faaliyet gösteren kuruluşlar, 3 ay içerisinde Sağlık Bakanlığı’na başvurmak ve 1 yıl içerisinde de yönetmelik hükümlerine uygunluğu sağlamak zorunda olacak.

KORDON KANI NEDİR?
Bebeğin doğumundan sonra göbek kordonu içinde kalan kana, “Kordon kanı” deniyor. Yakın bir zamana kadar, plasenta ve göbek kordonu ile atılan bu kan, son gelişmelerle çeşitli hastalıkların tedavisi açısından öneminin anlaşılması nedeniyle özel yöntemlerle toplanıp saklanıyor. Bebeğin kordon kanı, “kök hücreler” açısından oldukça zengin bir kaynak oluşturuyor.

Kordon Kanı Bankası, bebeğin kordon kanını gelecekte olası tıbbi gereklilikler için saklayabilme olanağını sunuyor.

Doğumdan sonraki ilk 10 dakika içinde alınan kordon kanı uygun şartlarda dondurulup, kordon kanı bankasında saklanıyor. Bu değerli kök hücreler gerektiğinde çözülerek kullanılabiliyor. Kordon kanı kök hücreleri çok değerli oldukları ve sadece doğumda toplanabildikleri için toplama işleminin bu konuda uzman hekimler tarafından yapılması, toplanma sonrası işlemlerin uzman kişilerce yürütülmesi ve örneklerin uygun koşullarda saklanması gerekiyor.

Çocuklarının kordon kanına ihtiyacı olan veya ileride ihtiyaç olduğunda kullanılmak üzere bebeklerinin kordon kanını saklamak isteyen aileler için kordon kanı bankasında belirli bir ücret karşılığında saklama işlemi yapılıyor. Aile bir süre sonra saklama işleminden vazgeçerse kendilerinden izin alınarak kordon kanları imha edilebiliyor veya kök hücre nakli ihtiyacı olabilecek hastaların tedavisi için saklanmaya devam edilebiliyor.

Günümüzde kordon kanı nakli ile lösemi, lenfoma (lenf bezi kanseri), aplastik anemiler (kemik iliğinde hücre üretiminin olmaması), orak hücreli anemi, talasemi (Akdeniz anemisi), nöroblastom(ilkel sinir hücrelerinin kanseri), bazı bağışıklık yetmezlikleri gibi 50’ye yakın hastalık tedavi edilebiliyor.


NTV-MSNBC