Jenerik ilaç, yabancı sermayenin ilgi odağı

Kamunun özendirmesi, orijinal ilaçların patent sürelerinin dolması ve biyojenerik ilaçlara üretim izninin çıkma ihtimali, yabancı yatırımcıların Türkiye'deki jenerik ilaç firmalarına olan ilgisini artırdı.




Türkiye'de pazar payı yüzde 50 düzeyine ulaşan jenerik (eşdeğer) ilaç pazarı yabancı sermayenin ilgi odağı oldu. Büyük ilaç firmaları büyüyen Türkiye pazarından pay alma yarışına girdi. Yerli jenerik ilaç üreticisi firmalara göz diken çokuluslu şirketlerden Sandoz, İlsan Hexal'ı, Actavis Fako'yu, Menarini ise İbrahim Ethem'i satın aldı.

Sektör temsilcileri bu üç büyük yerli üreticinin ardından sırada yeni satın alma görüşmelerinin olduğunu belirtiyor. Son birleşmelerle Türkiye'deki en büyük 20 firmanın 13'ü yabancı sermayeye ait oldu.



İlaç pazarı yüzde 33 büyüdü
2004 yılında 4.3 milyar dolar olan eczane pazarı, 2005 yılında 6.6 milyar dolara ulaştı. Bu sayı tüketici fiyatlarıyla 9 milyar doları buluyor. Dünyada geçen yılı yüzde 8 büyümeyle kapatan ilaç pazarı, Türkiye'de yüzde 33 büyüme oranını yakaladı. İlaç harcamalarının yüzde 85'lik kısmını yapan kamu kurumlarının serbest eczanelerden ilaç almaya başlamasıyla eşdeğer ilaçların pazar payı da artışa geçti. Eşdeğer grupların pazar payı bu uygulamadan önce yüzde 26 iken, 2005 Temmuz ayından sonra yüzde 50 seviyelerine kadar tırmandı. Kamunun ilaç faturasını düşürmek için jenerik kullanımını özendirmesi ve 2006-2008 arasında patent süresi dolacak ilaçlar arasında çok satan 10’dan fazla orijinal ilacın sektöre büyük bir ivme kazandıracağı öne sürülüyor.

Sektörde yaşanacak bir diğer gelişme ise henüz regülasyonu ve kabul kriterleri gelişmiş ülkelerde yayımlanmadığı için ruhsatlandırılamayan biyojeneriklerin 2007’den itibaren pazara sunulma olasılığı. Biyojeneriklere söz konusu hakkın tanınması durumunda jenerik ilaçlar 15-20 milyar dolarlık ek bir pazar kazanacak. Türkiye'nin 2004 yılındaki 400 milyon dolarlık ithal biyoteknolojik (biyotek) ilaç harcamasının jenerikler üretilmediği takdirde 2010 yılında 1 milyar doları bulacağı söyleniyor. Arjantin, Çin, Güney Kore, Brezilya ve Küba gibi ülkelerin ürettiği biyotek ilaçların jeneriklerine şu ana kadar dokunamayan Türkiye, pazardan payını alabilmek için şimdiden gerek tesislerin yenilenmesiyle gerek Ar-Ge yatırımlarının artırılmasıyla hazırlanmaya başladı.



Türkiye, üretimde dünya 14'üncüsü

Pazardaki büyümeyle beraber dünyanın 35 lider ilaç üreten ülkesi arasında 14'üncü sıraya yükselen Türkiye, yabancı yatırımcıların da ilgisini çekmeye başladı. Yerli üreticilerin çoğunlukta olduğu jenerik piyasasında yabancı firmalar da ağırlığını artırıyor. Roche'tan sonra bu yıl Türkiye'de üretime geçen Sandoz da sektörün bu yeni eğiliminin en iyi örneğini oluşturuyor. Dünya ilaç pazarının önde gelen firmalarından Novartis'in bünyesinde jenerik ilaç üretimi yapan Sandoz, on yıl aradan sonra Türkiye'ye geri döndü. İlsan-Hexal ilaç şirketi 2005 yılında Novartis'in Alman Hexal AG ilaç şirketini 7 milyar dolara almasıyla Türkiye'de Sandoz İlaç olarak faaliyete başladı. İlsan-Hexal'e ait Pendik, Tuzla ve Gebze fabrikaları da Sandoz için üretime geçti.



Yabancı sermaye konsantrasyonu artıyor

Yabancı sermayenin Türkiye jenerik pazarına girişinin en ses getiren gelişmesi, 2003 yılında Fako ilacın 63 milyon dolara Actavis grubuna satışı olmuştu. Geçen ocak ayında Actavis Fako'nun kalan yüzde 11'lik hissesini de 20.4 milyon dolar karşılığında sahip oldu. Uluslararası grup, Fako'nun 15 milyon dolarlık borçlarını da üstlenerek Ar-Ge, üretim ve satış dallarında faaliyete devam edecek.

Fako İlaçları'nın Genel Müdürü Kaya Turgut, Novartis ve Roche'un Türkiye'de üretime geçmesini umut verici olarak nitelendiriyor. Turgut, çokuluslu ilaç üreticilerinin ülkede yatırımlarını artıracaklarını, global strateji gereği birleşmelerin ve satın almaların devam edeceğini öngörüyor. Ayrıca ülkede jenerik üreticilerinin de yapısının değiştiğine dikkat çeken Turgut, Fako, İlsan-iltaş ve İbrahim Ethem gibi büyük yerli şirketlerin tamamen satılmasını yabancı sermayenin pazardaki artan konsantrasyonuna örnek olarak gösteriyor.



Jenerik firmalarına talipler çoğalacak

İlaçta patent uygulaması ve veri imtiyazının yürürlüğe girmesini ise Turgut, çokuluslu inovatör firmaların lehine bir gelişme olarak değerlendiriyor. Eczacıbaşı ve Bilim İlaç'tan sonra Abdi İbrahim, Biofarma ve Sanovel de yeni tesislerde GMP kurallarına uygun üretime geçiyorlar.

Yabancı firmalar karşısında pazar paylarını kaybetmemek isteyen diğer firmalar ise yurtdışı pazarlara açılmak için stratejik ortaklıklara yöneliyor. Mustafa Nevzat İlaç Sanayi'nin Amerika'nın büyük jenerik üreticilerinden PAR Pharmaceuticals Inc. ile yaptığı ortaklık bu yönelimin önemli adımlarından biri. Mustafa Nevzat'ın Genel Koordinatörü Levent Selamoğlu da bu tip açılımların Türkiye'ye ilgiyi artıracağı ve jenerik ilaç firmalarına taliplerin çoğalacağı görüşünde.

Referans Gazetesi