Tüm otel, özel hastane, kaplıca ve dinlenme tesislerinde kalanlara ait bilgiler emniyete ulaştırılıyor

Yeni başlatılan bir projeyle yurt çapındaki tüm otel, özel hastane, kaplıca ve dinlenme tesislerinde kalanlara ait kişisel bilgilerin, anında emniyete ulaştığı ortaya çıktı.

Türkiye çapında uygulanan projeyle, orduevleri ve askeriyeye ait dinlenme tesisleri dışındaki tüm otel ve özel hastanelerde kalanların bilgileri anında emniyete ulaşıyor. 17 Ocak 2005'te devreye giren Geçici İkamet Yerleri Kimlik Bildirme (GİY-KİMBİL) Projesi, Emniyet Genel Müdürlüğü ile 60 bine yakın konaklama ve sağlık tesisini bilgisayar ağıyla buluşturdu. Yasal düzenleme ise Saadettin Tantan'ın İçişleri Bakanlığı yaptığı 2001 yılında Bakanlar Kurulu'nun gündemine geldi. Kurul, 1774 Sayılı Kimlik Bildirme Kanunun 2'nci maddesinde belirtilen tesislerin 3 yıl içinde Emniyet'in bilgisayar terminallerine bağlanmalarını kararlaştırdı.

Nereler uyguluyor?

Uygulama noktaları ise şöyle:

* Yatak sınırı olmaksızın tüm otel, motel ve tatil köyleri

* 30 yatak ve üzeri kapasiteli yatarak tedavi uygulayan özel hastane, özel kaplıca ve diğer sağlık tesisleri

* 30 yatak ve üzeri pansiyon, han, kamp, kamping, resmi ve özel tesisler.

İşte bu işletmeler, tesislerinde kalan yerli ve yabancı tüm kişilere ait kimlik bilgisini, önüne sistemde tek tek formlara işleyip bir tuşa dokunarak Emniyet'in Ankara'daki bilgi işlem merkezine gönderiyor.

Hangi bilgiler isteniyor?

İşletmeler, konuklara hiçbir açıklama yapmadan kimliğini alıyor ve polisin istediği verileri ekrana yansıtıyor. Derlenen 23 ayrı kişisel veri ise şöyle: "TC kimlik no, ad, soyad, baba adı, ana adı, doğum yeri, doğum tarihi, uyruğu, kimlik belgesi türü, kimlik seri no, nüfusa kayıtlı olduğu il, ilçe, mahalle, nüfus cilt, aile, sıra no, cinsiyet, medeni hal, iş-meslek, ikamet adresi, geliş tarihi, ayrılış tarihi, verilen oda no ve araç plaka no." Bu proje aslında, haklarında giyabi tutuklama, yakalama kararı bulunanların takibi ve yakalanması amacıyla uygulamaya konuldu. Ama hukukçulara göre, özellikle medeni hal, iş ve plaka gibi bilgilerin alınması "özel hayatın gizliliği" ilkesini zedeleyecek nitelikte.

Kürtaj da bildiriliyor

Bilgilerin derlenmesinden haberdar olmayan, ne zamana kadar nerede saklanacağını bilemeyen, kötü niyetli kişilerin eline geçip geçmeyeceğinden emin olmayan vatandaşlar için bu uygulama "Big brother" sendromuna yol açabilecek özellikte. Hukukçular, "Verileri kimin nereye kadar işleyeceği açık değil" diyor. Uzmanlara göre, olayın tehlikeli yanları var. Kürtaj olan bir kadının bilgisi dışında kayıtlara girmesi, otele birlikte gelen çiftlerin anında sisteme geçilmesi tartışılan örneklerden bazıları. Hukukçuların dikkat çektiği bir diğer konu ise Türkiye'nin 1981'de imzaladığı Avrupa Konseyi'nin "Kişisel verilerin otomatik işlemden geçirilme sürecinde bireylerin korunması hakkında sözleşme"yi bugüne kadar onaylamaması. Türkiye 24 yıldır bu konuda bir yasa çıkarmadı. Adalet Bakanlığı'nın hazırladığı "Kişisel Verilerin Korunmasına ilişkin Kanun Tasarısı" ise Başbakanlık'ta bekliyor. AB'nin son ilerleme Raporu'nda bu konuya yer verilmiş ve süratle geçirilmesi istenmişti.

Uzmanlar uygulamaya tepkili

Bilgileri kim koruyacak?

* Prof. Dr. Tekin Akıllıoğlu (Ankara Ünv. SBF eski Öğ. Üyesi)

Dava açan kazanır: Kişisel verilerin korunmasına ilişkin iç hukukta düzenleme yıllardır yapılmadı. Keyfi olarak bilgi toplanmamalı. Otel ve hastanelerle ilgili veri toplama olayından mağdur olanlar dava açsa, yüzde yüz kazanırlar.

* Dr. Yaman Akdeniz (Leeds Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğ. Üyesi)

Otel kapısında polis olur mu?: Ben bu tip bir uygulamayı ilk defa duyuyorum. Kişisel veri toplayan her organizasyonun (otel ve hastane dahil) bu bilgileri koruması şarttır. Şüphelendikleri bir şahsı bildirebilirler. Fakat tüm bilgilerin otomatik olarak polise verilmesi bence çok problemli bir uygulama. Siz kapısında polisin kimlik kontrolü yaptığı bir otelde ya da hastanede kalır mıydınız?

* Canan Güllü (Kadının Sosyal Hayatını Araştırma ve İnceleme Der. Başkanı)

Röntgenciliğe girer: 8 Mart etkinliklerinde, Bartın ve Antalya'da ısrarla hepimizin kimlikleri alınmıştı. Buna anlam verememiştik. Sizden olayı öğrenmiş olduk. Bu bizce sakıncalı. Adı, soyadı, doğum tarihi alınabilir ama diğer sorular özel hayatın ihlali gibi. Bir gözetleme ve röntgencilik halini almış durumda. Bir arkadaşınızla otelde çalışma yapsanız, yanlış anlamlar bile yüklenebilir.

* Prof. Dr. Eşref Adalı (İstanbul Ticaret Ünv. Bilgisayar Müh. Böl. Öğ. Üyesi)

Polis niye bilsin: Banka işlemleri, kredi kartları, telefonla görüşmeler izlenebiliyor. Aslında "Allah her şeyi görür, bilir" deniyordu. Şimdi Emniyet Müdürü'nün de herşeyi bilme hakkı olabilir mi? Bu izleme hukuki sorunlar çıkaracak.

Vatan