45 yıldır aile hekimliği var; ama uygulanmamış

AK Parti’nin seçim beyannamesi, hükümet programı ve Acil Eylem Planı içinde yer alan ‘Sağlıkta Dönüşüm Projesi’nin önemli adımlarından birini aile hekimliği oluşturuyordu.

İki yıl boyunca hazırlık çalışmaları yapılan aile hekimliğinin pilot uygulaması 5 ay önce Düzce’de başladı. 303 bin 313 nüfusa sahip Düzce’de 104 doktor, aile hekimliği görevini üstlendi. Her aile hekimine 3 bin kişilik nüfus bağlandı. Şimdiye kadar 150 bin kişi aile hekimliği sistemine kaydedildi. Düzce’deki pilot uygulamadan sonra aile hekimliğinin değişik bölgelerden 10 ile daha yaygınlaştırılması kararlaştırıldı. Yürürlükte olan 224 sayılı yasaya göre bir kişinin direkt hastaneye başvurması yasak. Hastalar ancak sağlık ocağından yapılan sevkle hastaneye gidebiliyor. Sağlıkta Dönüşüm Projesi’nin beyni olarak bilinen Müsteşar Yardımcısı Prof. Dr. Sebahattin Aydın, 1961 yılında çıkan yasanın Türkiye’nin sağlık politikasını belirleyecek aile hekimliği ile benzeştiğini söylüyor. Şimdiye kadar hiçbir hükümet tarafından bu sistemin işletilmediğine dikkat çeken Aydın, “Aile hekimliği uygulaması 60’lı yıllarda tasarlanan sosyalizasyon projesinin bugünkü çağdaş normlara uygulanmış şeklidir. 224 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu’nda hastaneye doğrudan gitmek tamamen yasaktır. Giden kişi bütün parayı cebinden ödemek zorundadır. Yıllardır var olan bir kanun uygulanmamıştır bu ülkede.” diyor.

Türk Tabipleri Birliği Pratisyen Hekim Kol Başkanı Kurtuluş Arıtürk, halen yürürlükte olan yasaya göre hastaların sağlık ocaklarından alacakları sevkle hastanelere gidebileceğini belirtiyor. Arıtürk’e göre bu yasa hükümetler tarafından bilinçli bir şekilde uygulanmadı. Arıtürk, şimdiye kadar uygulanmayan bir sistemin bundan sonra da başarılı olamayacağını savunarak şunları söylüyor: “Çok bilinçli olarak sağlık ocakları ve birinci basamak sağlık hizmetleri yıpratıldı. Yeterince sağlık ocağı yapılmadı. Personel desteği ve altyapı sağlanmadı.”

Doktorlar birçok ilacı yazamıyor!

Bu arada aile hekimliğinin pilot uygulaması devam ederken, hükümetin bazı uygulamaları ile çelişki gösteriyor. Bu çelişkilerin başında da ilaçlarla ilgili bütçe uygulama talimatı geliyor. Bütçe uygulama talimatına göre aile hekimleri birçok ilacı reçeteye yazamıyor. Bu listede antidepresanlar, kolesterol ilaçları, tansiyon ve onkoloji ilaçları da bulunuyor. Müsteşar Yardımcısı Aydın iki uygulamanın birbiriyle çeliştiğini kabul ediyor. Aydın, “Bir yandan birinci basamak sağlık hizmetlerinde ruh sağlığı uygulamaları eğitimi veriliyor, bir yandan da ruh sağlığı ilaçlarının yazılmasına kısıtlama getiriliyorsa bu bir çelişkidir.” diye konuşuyor. Düzce’deki pilot uygulamada aile hekimi olarak görev yapan Dr. Hasan Arslan da aile hekimliğinin birçok olumlu yanı olduğunu ifade ederken ilaç yazılmasındaki sorunun önemine dikkat çekiyor. Dr. Arslan, “İnsanlar bunu şöyle algılıyor. Aile hekimliği geldi, artık ilaçlarımızı alamıyoruz. Yani ikisi birlikte uygulanıyor gibi bir anlayış söz konusu. Tam tersine bazı şeylerin kolaylaştırılması gerekir.”


ADIM ADIM AİLE HEKİMLİĞİ

1- Aile hekimliğine kaydolmak gerekiyor

Aile hekimliği uygulamasına geçilen yerlerde, herkes birinci basamak sağlık hizmetlerinden faydalanabilmek için aile hekimlerine kaydolacak. Kayıtlar, il sağlık müdürlüğünce yapılacak. Her aile hekimi, yanında en az bir aile sağlığı elemanı çalıştıracak. Aile sağlığı elemanı, hemşire, ebe veya sağlık memuru olacak. Herkes, bölge içinde kalmak suretiyle aile hekimini serbestçe seçebilecek.

2- Başvuru önce aile hekimine

Acil haller dışında her konuda önce kayıtlı bulunulan hekime başvurulacak. Hastalarına gerekli hallerde evde hizmet verecek olan aile hekimi, rehberlik edici ve koruyucu hizmetler sunacak. Yaşlı sağlığı, ana-çocuk sağlığı ve aile planlaması hizmetlerini de yürütecek aile hekimi, hastalarını periyodik olarak muayene edecek. Laboratuvarı varsa temel tetkikleri de yapacak.

3- Tedavisi mümkün değilse hastaneye

Bir aile hekimi, özel muayenehanesinde veya aile sağlığı merkezlerinde hizmet verebilecek. Koruyucu, teşhis, tedavi ve rehabilitasyon hizmetleri için artık hastanelere doğrudan başvurulamayacak. Aile hekiminin tedavi edemediği ya da teşhis koyamadığı hasta, özel ihtisas hastanelerine ve sağlık merkezlerine sevk edilecek. Doktor, hastası adına hastaneden randevu alacak.

4- Doktor rapor hazırlayacak

Hasta, randevu tarihinde hastaneye giderek muayene olacak. Tedavi sonrasında uzman hekim uyguladığı tedavi hakkında bir rapor hazırlayarak aile hekimine gönderecek. Hekim bu bilgileri hastanın kişisel dosyasına ekleyecek. Türkiye’de sadece 1200 aile hekimliği uzmanı var.

Zaman