Tıbbî atıklar sahile vurdu sorumluluğu üstlenen yok

81 il belediyesinden 65’inin modern çöp depolama tesisi bulunmazken, Zonguldak’ta tıbbî malzemelerin sahile vurması sorunun tehlikeli boyutlara ulaştığını gösteriyor.

Türkiye’de çöplerin büyük bölümü deniz, akarsu ve ormanlara dökülürken, sahile vuran tıbbi malzemeler katı atık sorununun ne kadar tehlikeli boyutlara tırmandığını ortaya koydu. Zonguldak’ın Kozlu beldesinde çocukların, iğneler, şırıngalar, serum şişeleri, tahlil tüpleri, ilaç şişeleriyle dolu sahilden denize girmesi toplum sağlığının tehdit altında olduğunu gösteriyor. Zonguldak Belediyesi ve İl Sağlık Müdürlüğü sorumluluğu birbirine atıyor. Tıbbi atıkları depolarda biriktirdiklerini ifade eden Zonguldak İl Sağlık Müdürü Dr. Murat İlikhan, bunların imha edilmesi ve taşınmasının başka kurumların görevi olduğunu ileri sürüyor. Tıbbi atıkları gömdüklerini söyleyen Zonguldak Belediye Başkanı Secaattin Gonca ise sahildeki atıkların önceki yıllardan kalma olabileceğini dile getiriyor.

Sahilde oynayan Sinan ve Tuncay Aldatmaz isimli çocuklar, tehlikenin yaz mevsiminde arttığını ifade ediyor. “Denize girenler, sahilde dolaşanlar, çıplak ayaklarla oyun oynayan çocuklar, balık tutanlar başta olmak üzere herkesin sağlığı tehlikede.” diyorlar. Serinlemek için denize giren Can Verit de, “Korkuyoruz; ama arkadaşlarla beraber denizde eğlenmek hoşumuza gidiyor. Geçenlerde bir arkadaşımız yüzerken kırık şişeye basmış ve ayağından yaralanmıştı.” şeklinde konuşuyor.

Karaelmas Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Başkanı Yard. Doç. Ferruh Niyazi Ayoğlu, tıbbi atıklarla temas edenlerin başta mikrobik hastalıklar olmak üzere malzemenin kullanıldığı insandaki hastalığa yakalanabileceği uyarısında bulundu. Toplanması ve bertaraf edilmesi kanunla düzenlenen bu tür malzemenin bile sahile vurması uygulamadaki ihmali gündeme getiriyor. Çevre ve Orman Bakanı Osman Pepe, Türkiye’de atıkların yüzde 70’inin doğaya döküldüğünü ve bundan canlıların zarar gördüğünü itiraf ediyor. 81 il belediyesinin 65’inin çöpleri vahşi tabir edilen yöntemle ıslah etmeden bıraktığını ifade eden Pepe, konuyla ilgili olarak 81 il valiliğine yazı yazdıklarını belirtiyor. Karadeniz’de kirlenme hızla devam ediyor. Bölgeye hayat veren dereler de denize çöp taşıyor. Çok katlı binalar, atılan çöpler, kanalizasyon ve dere yataklarına kurulan işletmeler hem havayı hem de suyu kirletiyor.

Maçka’da Değirmendere, Vakfıkebir’de Fol, Akçaabat’ta Söğütlü Deresi’nden Karadeniz’e adeta zehir akıyor. Karadeniz Bölgesi’nde çöp sorununun tehlike boyutlarında olduğu illerden biri de Zonguldak. Kozlu beldesindeki deniz kıyısında bulunan katı atık sahası 20 yıldır ‘vahşi depolama’ alanı olarak kullanılıyor. Çöp alanına evsel atıkların yanında tıbbi atıklar da dökülüyor. Üzeri kapatılmayan çöpler zamanla denize karışıyor. Kozlu deniz sahili tıbbi atıklarla dolu. Yasaya göre bu tür malzemelerin tıbbi atık depolarında biriktirildikten sonra gömülmesi ya da tesislerde imha edilmesi gerekiyor.

Zonguldak’ta günlük ortalama 1 ton tıbbi atık çıkıyor. Bu atıkların imhası için Ankara karayolu üzerinde bulunan Sapça mevkiindeki ormanlık alana özel konteynırlar şeklinde dizayn edilmiş tıbbi atık arıtma tesisinin kurulacağı belirtiliyor. Zonguldak Çevre ve Orman Müdürü Murat Kaya, “Yeni alan için Sapça mevkiinde karar kılınmıştı. Bu konudaki projemiz bakanlıkta. Bakan bizi arayıp sürekli bilgi alıyor ve konuyu bizzat takip ediyor. Kısa sürede tesis kurulacaktır.” şeklinde konuşuyor.

Çöp sorununun yıllardan beri çözülemediğini kaydeden Başkan Secaattin Gonca ise yeni tesislerin kurulması için onay aldıklarını ifade ediyor. Başkan Gonca, Zaman’ın ‘Çöp alanına tıbbi atıkların gelişigüzel döküldüğü ve sahilin tıbbi atıklarla dolduğu’ şeklindeki tespitine, “Bizim de bütün derdimiz çöp problemini çözmek. Sahildeki tıbbi atıklar, önceki yıllardan kalan atıklar olabilir.” diye cevap verdi.

Trabzon’da her gün tonlarca çöp Moloz mevkiine dökülüyor. Çöplerin üzeri ise toprakla örtülüyor. Rize ve Giresun’da da benzer yöntemler uygulanıyor. Samsun’da 1999’da başlatılan ‘Samsun Katı Atık Projesi’yle kente çağdaş bir katı atık istasyonu kazandırılması hedefleniyor. Proje çalışmaları kapsamında Samsun’un yanı sıra çevre belediyelerin de atık istasyonu olarak kullandığı Yılanlıdere Çöp İstasyonu rehabilite ediliyor. Sinop merkez ve ilçe belediyeleri çöp konusuna köklü çözüm getirebilmek için ortak çalışma yapıyor. Kaynak bulunabilirse Sinop’un atık sorunu çözülmüş olacak. Ordu da çöp sorunu konusunda önemli sıkıntı yaşayan iller arasında. Ordu’nun Gölköy ilçesi Damarlı beldesinde bir bölgenin çöp alanı olarak tahsis edilmesi çalışmaları sürüyor. Ordu’da, katı atıklar yaklaşık 20 yıldan bu yana Durugöl Mahallesi’nde Melet Irmağı havzasına dökülüyor. Rize’de ise çöpler dolgu malzemesi olarak kullanılıyor. Denize istinat duvarı ören belediye, çöpleri dolgu alanına döktükten sonra üzerini kapatıyor.

Çevre ve Orman Bakanlığı, yaptığı bir çalışmayla bölgelerde çevreyi kirleten unsurları belirledi. Buna göre Marmara Denizi özellikle Haliç ve İzmit Körfezi başta olmak üzere, fiziksel ve kimyasal kirleticilerin tehdidinde. Ege’de ortaya çıkan en önemli kirletici kaynakları ise B. Menderes, Meriç ve Gediz nehirleri ile Çanakkale Boğazı ve İzmir’den ileri gelen kentsel ve endüstriyel atıklar. İzmir Körfezi’nde petrol rafinerilerinden birisinin bulunması ve yoğun deniz trafiği de Körfez’in kirlenmesinde etkili. Akdeniz’de denizyolu taşımacılığı, Mersin’deki petrol rafinerisi ve İskenderun Körfezi’ndeki iki adet petrol boru hattı da yine denizi kirletici unsurlar arasında. Bununla birlikte Akdeniz’deki kirlilik, Marmara ve Ege’ye oranla daha düşük.



Zaman/Abdullah Karabacak-Zonguldak