Mecburi hizmette şimdi ne olacak? -TTB'nin açıklaması

Danıştay 5. Dairesi’nin 31.01.2006 tarih ve 2005/7094 E. sayılı kararında özetle;

-2003 yılında zorunlu hizmeti kaldıran 4924 sayılı Yasa’nın genel gerekçesinde, yılda 5.000 pratisyen hekim ile 3.000 uzman hekimin eğitimini bitirdiği; ülkedeki hekim açığı sayısının ise 2003 yılında mezun olan hekim sayısından bile az olduğu, bir yılda mezun olanların sayıca fazlalığı da dikkate alındığında bütün yeni mezun pratisyen ve uzmanların uzun süreli zorunlu hizmete tabi tutulmasının hukuka aykırı olduğu, ölçülülük ilkesi uyarınca bir defaya mahsus olmak üzere kısa süreli zorunlu hizmete tabi tutulabileceği, buna aykırı olarak pratisyen, uzman ve yan dal uzmanı olmalarında ayrı ayrı 3 kez zorunlu hizmet yapmalarının Anayasa’ya aykırı olduğu,

Yurtdışında kendi nam ve hesabına okuyanların kapsam dışı tutulmasının eşitlik ilkesine aykırı olduğu,

Sağlık Bakanlığı’nın mezun olan hekimleri kısa süre içinde atayamadığı, ancak atanamadıkları dönemde de hekimlik yapmalarının engellenmesinin eşitlik ve ölçülülük ilkesine aykırı olduğu gerekçesiyle, yürürlüğün durdurulması istemli olarak Anayasa Mahkemesi’ne başvurulmasına karar verilmiştir.

Anayasa Mahkemesi’ne başvuru gerekçesinde ayrışık oyu olan iki üye tarafından; yeterli bulunmamış, hekimlere zorunlu hizmet yükümlülüğü getirilmesinin bütünüyle Anayasa’ya aykırı olduğu, zorunlu hizmetin ancak ülke yararını zora sokan, olağanüstü durumlarda devreye girebileceği, Hükümetin kendi yanlış uygulamalarıyla hekim açığının ortaya çıktığı, bunu giderme olanağının, zorunlu hizmet uygulamasına gidilmeksizin, Bakanlık elinde mevcut olduğu değerlendirmesi yapılmıştır.

Dosya Anayasa Mahkemesi’ne gittikten sonra Anayasa Mahkemesi zorunlu hizmete ilişkin yasal düzenlemenin Anayasa’ya aykırı olup olmadığını inceleyecektir. Bu incelemede Danıştay 5. Dairesi’nin Anayasa Mahkemesi’ne başvurma gerekçesiyle bağlı değildir.

Bu süreçte; Başbakanlık veya Sağlık Bakanlığı tarafından yeni bir genelge çıkartılarak zorunlu hizmet uygulamasına devam olunamaz. Çünkü Danıştay 5. Dairesi, zorunlu hizmete ilişkin yasanın bazı hükümlerinin Anayasa’ya aykırı olduğu sonucuna varmış, bunun için Anayasa Mahkemesi’ne gönderme kararı vermiştir. Başbakanlık Genelgesi ile dava konusu edilen zorunlu hizmet kurasının da bu nedenle yürütmesi durdurulmuştur. Bu hükümlere ilişkin Anayasa Mahkemesi tarafından bir karar verilmeden ya da yasal düzenleme olmadan yeni bir genelge çıkarılması veya uygulama işlemi yapılması aynı gerekçelerle hukuka aykırı olacaktır.



Danıştay 5. Dairesi zorunlu hizmet yasasının uygulamasını gösteren Başbakanlık Genelgesi’nin yürütmesini durdurmuştur. Açılan bir başka davada 17 Şubat 2006 tarihinde yapılacak olan pratisyen hekim atanmasına ilişkin kur’a çekilmesi işleminin de yürütmesi durdurulmuştur.

Bu kararlar ışığında uygulamanın aşağıdaki gibi olması gerektiği düşünülmektedir:

1-Zorunlu hizmet yasasının uygulama genelgesinin yürütmesi, bütün hükümleriyle durdurulmuş olmakla, 17 Şubat 2006 tarihinde pratisyen ve uzman hekim zorunlu hizmet kurası çekilemeyecektir.

2-Sağlık Bakanlığı, atama istemiyle kendisine başvuran tabip ve uzman tabipleri “Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Açıktan Kur’a İle Atanacak Bazı Sağlık Personelinin Atama Esas ve Usullerine İlişkin Yönetmelik” uyarınca hizmetlerine ihtiyaç olan yerlere atayabilecektir. Açık bulunan kadrolara Atama Nakil Yönetmeliği’ne göre atamaların yapılmasında hiçbir engel bulunmamaktadır.

3-Halihazırda zorunlu hizmetini yapmakta olanlar ile zorunlu hizmet kurası çekilenler;

Atanma işleminin dayanağının yürütmesi durdurulmuş olmakla kura/atama işleminin hukuka aykırılığı ortaya çıkmıştır.

Sağlık Bakanlığı kadrolarında çalışmak istemeyenler kura/atama işleminin geri alınması için Bakanlığa başvurabilir, başvurudan itibaren 60 gün içinde işlem geri alınmazsa, İdare Mahkemesi’nde dava açabilirler.

Mevcut kadroda çalışmak isteyenlerin göreve başlamaları/görevlerine devam etmelerinin önünde bir engel bulunmamaktadır.

4-Henüz zorunlu hizmet kurası çekilmemiş olanlar diploma/uzmanlık belgesini Sağlık Bakanlığı’ndan talep edebilir ve meslek uygulamasında bulunabilirler.

TTB