Son günlerin tartışma konusu Covid-19'un sağlık çalışanları için meslek hastalığı olarak sayılması. Konuyla ilgili siyasetin ve Bakanlıkların açıklamaları oldu, sivil toplum kuruluşları konuyla ilgili açıklamalar yayımladı. Peki sorun çözüldü mü? Medimagazin Genel yayın Yönetmeni Dr.İbrahim Ersoy yazdı:
Dünya’da baş gösteren Covid-19 salgını sağlık, sosyal ve ekonomik alanlarda ciddi sorunlara yol açmaktadır. Bu salgında sağlık insan gücü kapasitesi sağlık sistemlerinin yeterliliğini ortaya koymakta en kritik bileşendir. Elbette yatak sayısı, yoğun bakım kapasitesi gibi sağlık sisteminin bileşenleri önemli rol oynasa da sağlık çalışanları bu pandeminin kilididir. Bu salgının uzun sürmesi ve sağlık çalışanlarının bu hastalığa yakalanma oranının topluma göre yaklaşık 10 kat daha fazla olması sağlık çalışanlarının ne kadar büyük bir yükün altında olduğunu apaçık göstermektedir. Dİğer taraftan şu ana kadar Türkiye'de pandeminin başlamasından bu yana yaşamını yitiren sağlık emekçisi sayısı 300'e ulaştı.
Salgının ilk döneminden bugüne kadar bu hastalığın meslek hastalığı olarak tanımlanması hususu bir muamma olarak karşımıza çıkıyor. SGK’nın vermiş olduğu cevabi yazılarda bu hastalığı meslek hastalığı olarak kabul etmediğini beyan etmesi, ilgili mahkemelerde bu kararını savunması ve kayıtlara geçirmesi büyük bir handikap olarak görülmelidir. Ayrıca Sağlık Bakanlığının bu konuda sağlık çalışanlarını aydınlatıcı bir yaklaşım sergileyememesi bu sürecin doğru yönetilmediğini göstermiştir.
Bürokrasinin rol almadığı ve sadece ilgili Bakanlar üzerinden yönetilen bu süreçte açık ve net bir şekilde bu hususun mevzuat açısından ne olduğu daha düne kadar hiçbir şekilde kamuoyuyla paylaşılmamış ve her kesimin olaya yaklaşımın farklı olması kafa karışıklığını artırmış ve işi çıkmaza sokmuştur. Mart ayında ülkemizde görülmeye başlanan bu salgının sağlık çalışanları açısından meslek hastalığı kabul edilmesi hususu Aralık ayına kadar bir bilinmezliğe heba edilmiş enerjileri tüketmiştir.
Bugün gelinen nokta da ilgili Bakanlıkların bu konuda bir nebze de olsa kamuoyunu bilgilendirmelerini ve meslek hastalığı açısından başvuru yapılabileceği ve yasal veya mevzuat açısından bir sorun olmadığının ifade edilmesi geç kalınmış bir açıklama olduğunu da ifade etmeliyiz. Aslında mevcut mevzuatta devlet memurları için vazife malüllüğü, SSK veya Bağkur’lu olanlar için ise meslek hastalığı kavramının kullanıldığını ve haklar anlamında da farklılıklar olduğunu hatta Vazife malüllüğü ve meslek hastalığının kendi içinde de haklarının farklı olduğunu da söylemeliyiz.
Kanaatimce asıl bundan sonra SGK tarafından alınacak kararların önemli olduğu gerçeğini vurgulamak gerekiyor. Sağlık Bakanlığının yayınlanmış olduğu genelge aslında mevcut mevzuatın hatırlatılması ve yasal olarak başvuru yapılabileceğinin sahaya duyurulmasından ibarettir. Burada asıl karar vericinin SGK olduğu ve bu konuda değerlendirmeyi yapacak, vazife malülü veya meslek hastalığını onaylayacak olan SGK’daki 3 hekimden oluşan sağlık kurullarıdır. Devlet Memurlarının vazife malüllüğü durumlarını inceleyecek olan sağlık kurulları ile SSK ve Bağkurluların meslek hastalığı durumunu inceleyecek sağlık kurullarının da faklı yapılandırıldığını ancak uygulamada norm birliği sağlamak amacıyla bu kurulların Covid-19 ile ilgili süreçte tek merkezden yönetilmesi de önem arz etmektedir. Ayrıca bir kısım sağlık çalışanının vazife malülü veya meslek hastalığı olarak değerlendirilmemesi sağlık çalışanlarını yaralayacaktır ve bunun yaşanmaması için gerekli düzenlemeler ivedilikle yapılmalıdır.
Birçok Avrupa ülkesi salgının ilk aylarında hızlıca kararlar alıp covid-19 hastalığını meslek hastalığı olarak kabul etmesi hatta İtalya’nın illiyet bağına bakılmaksızın meslek hastalığı olarak kabul etmesi işin önemini doğru bir şekilde ortaya koyduklarını göstermektedir. Dolayısıyla bu hastalığın sağlık kurullarında değerlendirilirken illiyet bağı aranması bu hastalığın seyrine doğal sürecine uygun olmadığını da ifade etmek gerekiyor
Çalışma ve Meslekte Kazanma Gücü̈ Kaybı Tespit Oranı Yönetmeliği 'Mesleki bulaşıcı hastalıklar' başlığında; "Meslekî bulaşıcı hastalıklar Listesinin D Grubu'nda viral hepatit ve Tüberküloz mesleki bulaşıcı hastalıklar olarak tanımlanmıştır. Bu listede yer almayan fakat görülen iş ve görev gereği olarak bulaştığı kesin olarak saptanan diğer bulaşıcı hastalıklar da meslek hastalığı sayılır" hükmü bulunmakta ve buna istinaden, listede yer almamasına rağmen Covid-19’u da içerecek şekilde yorum yapılabileceği açık olmasına rağmen SGK bürokrasisi listede yer almadığı için meslek hastalığı kapsamında değerlendirilemeyeceğine ilişkin görüşler vermiştir. SGK’nın insiyatif almadığı ve katı bürokratik yaklaşımına istinaden bu yönetmeliğin mesleki bulaşıcı hastalıklar listesine Covid-19 hastalığı bir an önce eklenmelidir.
Çözüm ve Öneriler
- Gerek vazife malüllüğü gerekse meslek hastalığına ilişkin bilgi ve belgelerin otomatik olarak Sağlık Bakanlığının ve SGK’nın veri tabanlarından alınması resen başvuru yapılmasının sağlanması,
- SGK’nın Covid-19’un meslek hastalığı olmadığına dair görüşlerinin ortadan kaldırılmasına yönelik ilgili yönetmeliğe Covid-19’un eklenmesi ve yeni bir karar ihdas edilmesi,
- Meslek hastalığına ve vazife malüllüğünü inceleyecek sağlık kurullarının bu konuya özel olarak yeniden yapılandırılması suretiyle norm birliği sağlanması ve sürecin hızlandırılması
- Her ne kadar mevzuat açısından farklı haklar söz konusu olsa da sağlık çalışanları açısından eşit ve en üst seviyeden olacak şekilde hakların verilmesine yönelik kararlar alınması ve ihtiyaç varsa hızlı bir şekilde kanuni düzenlemelerin yapılması
- Sağlık kurullarının inceleme süreçlerinde aynen İtalya’da olduğu gibi İlliyet bağının aranmaması ve gerek duyuluyorsa bu hastalığa özel gerekli mevzuat düzenlemesinin yapılması
- İlgili yönetmeliğe Covid-19’un eklenmesi ve hastalığın özel durumuna binaen pozitif Covid-19 PCR test sonucunun aranmaması
- Düzenli aralıklarla başvuru istatistikleri ve değerlendirme sonuçlarının kamuoyuyla paylaşılması
- Aslında kanuni bir düzenlemeyle mevcut mevzuatlardan bağımsız pandemiye özel bir düzenleme yapılarak farklı sigorta ayrımı yapmadan ve illiyet bağı aranmaksızın tüm sağlık çalışanları için eşit ve en üst seviyeden hakların verilmesi en doğru olanıdır.
