Medimagazin logo

Jetlag nedir?

Jetlag insanların doğudan batıya ya da batıdan doğuya farklı zaman dilimlerinde seyahat etmeleri sonucu vücudun günlük ritminin bozulması nedeniyle yorgunluk, uyku bozukluğu, dikkat eksikliği ve benzeri fizyolojik bozuklukların ortaya çıkması durumudur.
Jetlag nedir?
Abone Ol:
Medimagazin google abone ol

Biyolojik ritim yaşayan tüm organizmaların çevrelerine uyumlarını sağlayan periyodik biyolojik süreçleri ifade eder. Nörotransmitter turn-overı, hormon yapımı ve salınımı, temel hücresel fonksiyonlardan olan RNA ve protein sentezi gibi olayların hepsi bu biyolojik ritme uygun şekilde işlerler.

Sirkadiyen ritim ise yaklaşık 24 saatlik davranışsal ve fizyolojik değişiklikleri içerir ve çevresel uyaranlar tarafından da senkronize edilir.

Sirkadiyen sistem retina, retinohipotalamik yol, pineal bez ve suprakiyazmatik nükleustan (SCN) oluşur. Sirkadiyen ritmi düzenleyen ana mekanizma ise SCN'dir.

SCN; vücut ısısı ritmini, uyku-uyanıklık döngüsünü, büyüme hormonu, kortizol ve melatonin gibi hormonların salgısını da kontrol eder.

Retinadan gelen ışık algısı sirkadiyen ritim düzenlenmesi konusundaki başlıca etkendir. Bahsettiğimiz bu mekanizmanın bozulmasına yol açan sebeplerden birisi de zaman dilimi değişimi sendromu olarak da bilinen jetlag kavramıdır.

Jetlag insanların doğudan batıya ya da batıdan doğuya farklı zaman dilimlerinde seyahat etmeleri sonucu vücudun günlük ritminin bozulması nedeniyle yorgunluk, uyku bozukluğu, dikkat eksikliği ve benzeri fizyolojik bozuklukların ortaya çıkması durumudur.

Bunun yanında Jetlag gerek SCN'deki merkezi saatin, gerekse de adipositlerdeki periferal saatin fonksiyonlarını bozarak, metabolik süreçleri sekteye uğratıp bu yolla da lipoliz dengesini alt üst ederek obe- zite ve metabolik sendroma yatkınlığa sebep olabilmektedir.

Bahsettiğim biyolojik ve sirkadiyen ritmimizi etkileyen faktörlere değinip jetlag kavramının bu faktör- leri nasıl etkilediğini konuşacağız. Bunun yanında “Jetlag her uzun uçuşta aynı şekilde mi ortaya çıkar? En sık kimlerde görülür? Uçuş saati mi, gidilen bölge mi yoksa gidiş yönü mü önemli? Jetlag ile nasıl başa çıkabilirim?” sorularını tartışacağız.

Yapacağımız seyahatlerden önce gideceğimiz yerin zaman dilimine adapte olmak adına yapacağımız yatağa giriş saatini düzenleme, saat ayarını değiştirmek, yolculuk esnasında bol sıvı tüketmek gibi davranışlar bahsettiğimiz bu etkileri daha aza indirgemektedir. Bunu yanında gittiğimiz yerde birkaç gün kullanmak kaydıyla melatonin desteği de bu etkileri daha hafif atlatmamızı sağlamaktadır.

 

Mehmet ORUÇ

Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi, Konya

Turkiye Klinikleri J Intern Med 2017;3(Suppl)

biyolojik ritim
sirkadiyen ritim
suprakiyazmatik nükleus
jetlag
Bu habere ilk yorumu siz yapabilirsiniz...
Yorum Yaz
0/300

Bu haberler de ilginizi çekebilir