Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Tevfik Özlü, İngiltere, Almanya ve ABD’de daha çok kişinin aşılanabilmesi için gündeme gelen tek doz aşı uygulamasını Milliyet’e değerlendirdi. Bunun uygulanacak aşı ile ilişkili bir durum ve ulusal bir tercih olduğunu belirten Özlü, “Sinovac aşısıyla ilgili benim bildiğim böyle bir planlama yok” dedi.
Daha uzun süreli ve güçlü bir bağışıklık sağlanması için en uygun yöntemin aşının iki doz şeklinde yapılması olduğunu vurgulayan Özlü, ilk dozdan sonra da aşının etkisinin oluştuğunu vurguladı. Aşının ilk dozunun yapılmasının ardından vücutta bir antikor cevabının oluştuğunu ve bu cevabın oldukça da iyi olduğunu kaydeden Özlü, şunları kaydetti:
“Dolayısıyla şu anda bir pandemi olduğu, çok sayıda kişiyi bir an önce aşılamayı arzu ettikleri için, 2. dozu yapmaktansa daha fazla ilk dozu yapmak gibi bir politikayı önceliyorlar. Aslında ‘2'nci dozu yapmayacağız’ demiyorlar. ‘2'nci dozu biraz geciktirerek yapalım’ diyorlar. İkinci doz bir hatırlatmadır. Oluşan cevabın ikinci bir hatırlatma ile daha güçlendirilmesi ve daha uzun süreli bir bağışıklığın oluşması amacıyla yapılıyor. ‘Biz bunu biraz geciktirelim. Bu arada 2'nci dozu yapacağımız kişilerin yerine hiç aşılanmamış diğer kişilere yapalım. Bu şekilde toplumda 10 kişiyi aşılıyorsak, 20 kişiyi aşılamış oluruz’ gibi bir mantık var. Normal aşılamada buna ihtiyaç yok ama pandemi söz konusu olduğu için bu yapılabilir. Ulusal bir tercih.”
‘Planlama yok’
Türkiye’de tek doz uygulamanın gündeme gelip gelmediğine ilişkin soruya da Özlü, “Türkiye’de aşıyla ilgili benim bildiğim böyle bir planlama yok. Bu daha çok aşıyla ilişkili bir durum. Çünkü orada kullanılan BioNTech aşılarının ilk doz cevaplarına bakıldığında, ilk doz cevaplarında yeterince antikor oluştuğu yönünde bilgi var. O bilgiye istinaden böyle yapıyorlar ama Sinovac ile ilgili benim bildiğim böyle bir planlama yok” yanıtını verdi.
FDA: Halk sağlığı riske atılır
Aşı tedarikini artırmak için iki dozluk aşıların tek doz olarak kullanılması tartışmaları sürüyor. FDA ve Pfizer/BioNTech aşıların tam doz uygulanması gerektiğini açıkladı. FDA’den yapılan açıklamada “Bu tür çabalar tarihi bir başarı sağlanabilecek aşı çalışmalarını baltalamaya yöneliktir” denildi
Çin’den dünyaya yayılan yeni tip koronavirüs salgınından çıkışın en önemli anahtarı olarak gösterilen COVID-19 aşılarının ilk dozu birçok ülkede kampanyalarla uygulanmaya başladı. Ancak geliştirilen aşıların onaylanma sürecindeki gecikmeler, bürokratik engeller ile aşı tedarikinde yaşanan sıkıntılar ve virüsün bulaşı hızının artması umuda dönüşen aşı kampanyalarını sekteye uğrattı.
ABD, İngiltere ve diğer Avrupa ülkeleri aşılama hedeflerine ulaşamadı. Bu ülkelerde bağışıklığın oluşması için iki doz yapılması gereken aşıların birer doz halinde uygulanma tartışılıyor. İngiltere, ikinci dozun ertelenmesi yönünde karar almıştı. ABD ve Almanya’da ise mevcut aşıların birer doz yapılmasıyla daha fazla insanın aşılanması gündemde. Ancak ABD Gıda ve İlaç İdaresi FDA ile Pfizer/BioNTech’ten yapılan açıklamayla aşıların tam doz uygulanması gerektiği uyarısı yaptı. Yeterli bilimsel kanıtla desteklenmeyen bu tür değişikliklerin yapılmasının halk sağlığına zarar verebileceği belirtilen FDA açıklamasında “Bu tür çabalar tarihi bir başarı sağlanabilecek aşı çalışmalarını baltalamaya yöneliktir” denildi. FDA Komiseri Dr. Stephen Hahn ve Dr. Peter Marks’ın açıklamasında şu ifadelere yer verildi:
‘Büyük risk’
“Bu aşıların FDA onaylı dozajlamasında veya programlarında değişiklik yapılmasını önermek erken ve mevcut kanıtlara sağlam bir şekilde dayanmıyor. Aşı uygulamasında bu tür değişiklikleri destekleyen uygun veriler olmadan, halkı COVID-19’dan korumaya yönelik tarihi aşılama çabalarını baltalayan, halk sağlığını riske atan önemli bir riskle karşı karşıyayız.”
İngiliz yetkililer, Pfizer/BioNtech aşılarının dozları arasında 21 günden fazla bekleyeceklerini, insanların iki farklı aşı ile aşılanmasına izin vermeyi planladıklarını açıklamıştı. Hahn ve Marks, bunun doğru olmayacağını söyledi:
“Mevcut veriler, her iki aşının da belirtilen aralıklarla tam iki dozunun kullanımını destekliyor. Politikacıların aşı tedarikini genişletmek istemeleri anlaşılır bir şey ancak tavsiye edilmez. Yanlış dozlarda aşı uygulamanın insanlara zarar verme potansiyeli var. Tamamen korunduklarını varsayabilirler ve davranışlarını gereksiz risk alacak şekilde değiştirebilirler.”
Pfizer/BioNTech: Koruma verisi yok
Aynı tartışmalarla ilgili Pfizer-Biontech’ten de açıklama geldi. Açıklamada, aşının önerilen süre olan 21 günden daha sonra uygulandığında korumaya devam edip etmeyeceği konusunda herhangi bir kanıt olmadığı belirtildi. İki şirketten yapılan ortak açıklamada, “Aşı denemeleri süresince ikinci doz uygulamaları 21 gün içerisinde gerçekleştirilmiştir. 21 günden sonra uygulanacak aşılarla ilgili herhangi bir koruma verimiz bulunmuyor. Aşının etkinliğiyle ilgili 21 gün verisinden başka bir etkinlik verisi hakkında bilgimiz yok” dendi.
Aşılamada başı İsrail çekiyor
Dünyadaki yaşam koşullarındaki değişimleri gösteren çevrim içi yayın ‘Our World In Data’ya göre, dünyada 13 milyon kişi aşılandı. İkinci doz aşıların uygulanmaya başlandığı ABD’de 4.56 milyon, Çin’de 4.5 milyon, İsrail’de ise 1.3 milyon kişi aşılandı.
Koronavirüse karşı aşı kampanyasında başı çeken İsrail’de, Pfizer/BioNTech aşısının ardından Amerikan ilaç firması Moderna’nın geliştirdiği aşıya da onay çıktı. Aşı kampanyasına 19 Aralık’ta Pfizer/BioNTech aşısıyla başlayan İsrail nüfusunun yaklaşık 14.4’ünü aşılamış durumda. Diğer yandan salgından nüfusuna oranla en çok can kaybını veren Belçika’da ise Pfizer/BioNTech aşısı 10 günlük bakımevlerinde başlatılan pilot uygulamayla 700 kişiye aşı yapıldı. Ülkede, ocak sonu veya şubat başına kadar 150 bin ila 200 bin kişiye daha aşı yapılması planlanıyor.
Bir sonraki aşamada hastane ve sağlık çalışanlarının aşılanması öngörülüyor. Ancak bu aşamaya ne zaman geçileceğine dair bir tarih henüz belirlenmedi. Avrupa’da salgından en fazla etkilenen ülkelerden Belçika’da bugüne kadar 651 bin kişi koronavirüse yakalandı. Bu kişilerin 19 bin 750’si hayatını kaybetti.
