Kızılay'ın verdiği AIDS'li kana 45 milyar tazminat

Kızılayın verdiği kanla AIDS'e yakalanan küçük Y.O'nun ailesinin avukatı Mehmet Emin Keleş, Danıştay 10. Dairesinin, olayda Sağlık Bakanlığının, ''denetim görevini yapmadığı'' gerekçesiyle tazminat ödemesi gerektiğine karar verdiğini bildirdi.

Avukat Keleş, yaptığı yazılı açıklamada, 1996 yılında doğduğu gün Kızılaydan verilen kanla AIDS hastalığına yakalanan Y.O'nun, hastalanmasından sorumlu tuttukları Kızılay ve Sağlık Bakanlığı aleyhine, 1997 yılında dava açtıklarını, mahkemenin Kızılayı suçlu bularak, aynı yıl Y.O ve ailesine 45 milyar lira tazminat ödemeye mahkum ettiğini anımsattı.

Denetim görevini ''gerektiği gibi yerine getirmeyen'' Sağlık Bakanlığına karşı açılan davanın ise 10 yıldır sürdüğünü belirten Keleş, İzmir 4. İdare Mahkemesinin, Bakanlığın denetim görevini yapmayarak hizmet kusuru işlediğini tespit ettiğini, ancak ailenin Kızılaydan tazminat aldığı için ''tazminat isteminin reddedildiğini'' kaydetti.

Bu kararı Danıştay nezdinde temyiz ettiklerini ifade eden Keleş, şu bilgiyi verdi:

''Sağlık Bakanlığının da Kızılayı denetleme görevini yerine getirmediğinden tazminat ödemesi gerektiğini ileri sürmüştük. Bu arada, yargılamanın makul süreyi aşması nedeniyle konuyu Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine de taşımıştık. Davanın makul sürede sonuçlandırılmadığı, hakların etkin kullanılamadığı belirtilerek devletten 4 milyon YTL'lik tazminat istenmişti. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinde dava henüz devam ederken, bu kez Danıştaydan, aile için müjdeli haber geldi. Sağlık Bakanlığının denetim görevini yapmayarak, küçük Y.O'nun çağın vebası AIDS hastalığına yakalanmasında hizmet kusuru işlediği ve aileye tazminat ödemesi gerektiği belirtildi. Şimdi Danıştay kararı sonrasında İzmir 4. İdare Mahkemesinin vereceği tazminat kararını bekliyoruz.'' Keleş, Danıştayın kararının, Sağlık Bakanlığının denetim görevindeki ihmalin, hizmet kusurunun tespiti ve bu nedenle vatandaşa verilen zararı tazmin etmesi gerektiği bakımından oldukça önem taşıdığını savundu. Keleş, ''Bu karar, Sağlık Bakanlığının sağlık sisteminin işleyişindeki aksaklıklardan sorumlu olduğunun tescilidir'' dedi.


DANIŞTAYIN KARARI

Keleş, Danıştay l0. Dairesinin kararında özetle şu görüşlere yer verdiğini belirtti:

''Davacıların oğlunun hastanede tedavi edildiği sırada AIDS virüsü bulunan kandan dolayı hastalık kapmasında Kızılay Genel Müdürlüğünün kusurunun bulunduğu tespit edilerek aleyhine manevi tazminata hükmedilmesinin, davalı idarenin kusurunun irdelenmesine ve kusuru bulunduğu takdirde hizmet kusuru ilkesine göre meydana gelen zararları tazminine engel bulunmamaktadır. Olayda kusuru bulunan bir kuruluşun tazminata mahkum olması sebebiyle aynı olay nedeniyle kusurlu olan diğer idare aleyhine tazminata hükmedilmemesi, idarenin hukuki sorumluluğu kavramıyla bağdaşmamaktadır.

Dolayısıyla, davacıların adli yargıda dava açmış olması, idari yargıda tam yargı davası açılmasına engel oluşturmadığı gibi davalı idarenin, adli yargıda aleyhine dava açılıp sorumlu görülen gerçek ve tüzel kişiyle birlikte aynı zarardan dolayı müteselsilen sorumlu sayılmasına da engel bulunmamaktadır. Bu durumda, davacıların çocuğunun AIDS hastalığına yakalanması sebebiyle hizmet kusuru bulunan davalı idare aleyhine, davacıların istemi dikkate alınarak ve duydukları acı ve üzüntüyü karşılayacak miktarda manevi tazminata hükmedilmesi gerekirken davanın reddinde hukuka uygunluk bulunmamaktadır. Açıklanan nedenlerle İzmir 4. İdare Mahkemesinin kararının bozulmasına, dosyanın yeniden bir karar verilmek üzere anılan mahkemeye gönderilmesine, oy birliğiyle karar verildi.''


DAVANIN GEÇMİŞİ

Y.O, 1996 yılında dünyaya geldiğinde prematüre servisine konularak tedavi altına alınmış, kan ihtiyacı olan bebeğe İzmir Kızılay Kan Merkezinden getirilen kan verilmişti. Tedavisi tamamlandıktan sonra hastaneden çıkartılan Y.O'nun, 4 ay sonra Kızılaydan alınan kanda bulunan AIDS virüsünden dolayı AIDS hastalığına yakalandığı ortaya çıktı.

Suç duyurularıyla aynı anda başlatılan hukuk mücadelesinde Kızılay ve Sağlık Bakanlığına karşı İzmir 3. Asliye Hukuk Mahkemesinde tazminat davaları açıldı.

Taksilerde şoförlük yapan baba Nazif O, ev hanımı anne Neşe O, çocuklarının amansız hastalıkla mücadelesinde kullanılmak üzere 75 milyar lira manevi tazminat istemişti.

Çocuklarının tedavisi için acil paraya ihtiyacı olan aile, bilirkişi incelemeleriyle davanın uzamaması için ve tedavinin devam etmesi nedeniyle her zaman maddi tazminat isteme hakları olduğu için maddi tazminat isteminde bulunmamıştı.

İzmir 3. Asliye Hukuk Mahkemesindeki tazminat davası 7 ay sürmüş, mahkeme Kızılayı AIDS'li kan vermekte kusurlu bulmuştu. Gerekçeli kararda, çocuğa çok iyi bakılması, çok zengin ortamda yetiştirilmesi ve hayatını idame ettirmesi gerektiği belirtilerek, ''katrilyonlar verilse dahi bu ihlal karşısında azdır'' demek suretiyle Kızılay 35 milyar manevi tazminat ödemeye mahkum edilmişti.

Sağlık Bakanlığına karşı açılan tazminat davasıysa, davanın İdare Mahkemesinde açılması gerektiği görüşüyle reddedilmişti. Kızılay Genel Başkanlığı tarafından karara itiraz edilmiş ancak Yargıtay, yerel mahkemenin verdiği kararı benzer gerekçelerle onaylamıştı. Kararın onaylanmasının ardından Kızılay, Y.O'ya yasal faizleriyle toplam 60 milyar 426 milyon lira tazminat ödemişti.

Kızılay kararının onanmasından sonra İzmir 4. İdare Mahkemesinde 1998 yılında ayrı bir dava daha açılarak Sağlık Bakanlığından 30 milyar manevi tazminat istenmiş, ancak mahkeme heyeti, davanın yasal süre içinde açılmadığını belirterek davayı reddetmişti. Bunun üzerine aile, avukatları aracılığıyla İdare Mahkemenin ret kararına itiraz ederek, davayı yasal süre içinde açtıklarını iddia edip Danıştaya başvurmuştu.

AA