Pankreas kanseri neden bu kadar ölümcül?

MEDİMAGAZİN-Pankreas kanseri farkedilemeden nasıl sessizce gelişiyor ve hızlıca ölüme yol açıyor? İşte pankreas kanseriyle ilgili en sık sorulan sorular ve cevapları...

Steve Jobs 7 yıl yaşamayı nasıl başardı?

Amerika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi istatistikleri, pankreas kanserine yakalanan hastaların 5 yıla kadar yaşama oranlarını sadece yüzde 5.8 olarak gösteriyor. Peki, Apple şirketinin kurucusu Steve Jobs, kendisine agresif yapıda pankreas kanseri teşhisi konulmasına rağmen 7 yıl yaşamayı nasıl başardı?

Bu duruma açıklama New York Presbyterian Hastanesi Weill Cornell Tıp Merkezi’nde onkolojist olan ve pankreas kanseri de dahil gastrointestinal kanserlerde uzmanlaşan Dr. Allyson Ocean’dan geliyor.

Uzm. Dr. Ocean, Steve Jobs’a pankreasın endokrin hücrelerinin malignitesi olan pankreas nöroendokrin kanseri teşhisi koyulduğunu ve bu kanser türünün daha tembel olup yavaş seyrettiğini söylüyor. Ne var ki, pankreasın ekzokrin hücrelerinin malignitesi olan pankreas adenokarsinomu daha hızlı seyreden kötü bir tür ve her ikisinin de farklı tedavi yöntemleri bulunuyor.

İşte Scientific Medicine yer alan her yönüyle pankreas kanserinin anlatıldığı Dr. Allyson Ocean röportajı...

Pankreas kanseri neden çabucak öldürüyor?

Pankreas kanseri genellikle geç bir aşamada farkedilir çünkü çok geç safhalara ulaşana dek semptomları görülmez. Kilo kaybı, karın bölgesinde ağrı, sarılık (karaciğerdeki toksik yapılanma nedeniyle cildin sarıya dönmesi) en yaygın görülen semptomlardır. Bunlar genellikle tümör belli bir büyüklüğe eriştikten sonra ortaya çıkar. Sonrasında da bu enfeksiyon yayılarak karaciğer metastazına dönüşür. Pakreas kanser hastalarının yüzde 10 ila 15’inin teşhisi herhangi bir durumdan ameliyat olacakları sırada konur, ama her zaman ameliyat olacak hastalarda da teşhis kesin değil hatta zayıftır. Ayrıca pankreas kanseri hastalarının sadece yüzde 85’i ameliyattan sonra yaşar, yüzde 25 ile 30’unun da ameliyattan sonra sağkalım süresi 5 yıl kadardır.

Doktorlar pankreas kanseri ameliyatı yaptıklarında tümör de dahil pankreasın yüzde 95’ini çıkarırlar ve pankreasın sadece insülin üretme görevini yürütecek küçük bir parçasını bırakırlar.

Bir insan pankreas fonksiyonlarının tamamını yitirse bile yaşayabiliyor. Öyleyse neden pakreatik kanser hastalarının çoğu ölüyor?

Çünkü, pankreas kanserli çoğu hastanın ölüm sebebi, karaciğerlerinden alınan tümörden kaynaklanan karaciğer yetmezliği oluyor.

Doktorları son safhadaki hastaları ameliyat etmekten alıkoyan nedir?

Eğer tümör pankreasın dışına yayıldıysa ameliyat yapmıyoruz, çünkü tümörü yok etmede herhangi bir yaşamsal fayda yok. Bazen tümör büyük anadamarlara, süperiör mezenterik ven ve süperiör mezenterik artere de yayıldığında yine ameliyat yapmayabiliyoruz.

Bunlar aortdan çıkan ana damarlar, vücudumuzdaki ana arterler. Tümör bu kan damarlarının etrafını sararsa, çıkartmamız mümkün olmuyor.

Neden özellikle bu kanser türü bu kadar agresif seyrediyor?

Çünkü tümör hücrelerinin doğası bu şekilde ilerliyor. Tedaviden kaçıyorlar, saklanıyorlar ve geri geliyorlar. Tekrardan büyüyor ve karaciğerleri etkileyerek insanları öldürüyorlar.

Pankreas kanseri için en büyük risk faktörleri neler?

Bilinen en büyük risk faktörleri, sigara içmek ve ailede bu hastalığı taşıyan birisinin bulunmasıdır. Pankreasın anatomisinde mevcut olan hatalar gibi fazla da görülmeyen risk faktörleri de mevcuttur.

Bir kişiye erken teşhis konulması hangi faktörler etkiler?

Kanserin, pankreasın hangi bölgesine yerleşmiş olduğuna bağlı olarak, teşhis süreleri değişebilir. Örneğin, eğer kanser pankreasın baş kısmındaysa yani safra kanalına yakın konumlanmışsa ve büyüyorsa safra kanalının tıkanmasına sebep olur, bu sebeple de hasta sarılık geçirebilir. Bu hastalar diğer hastalara göre daha çabuk teşhis koyulanlardandır. Mesela kanser pankreasın kuyruk bölgesindeyse sarılık göstermeyebilirler ve bizim o hastadaki pankreas kanserile ilgili hiçbir ipucumuz olmayabilir.

Kanser sürecinin temel bazı semptomları nelerdir?

Açıklanamayan kilo kayıpları, karın bölgesinde ağrı, mide bulantısı ve kusma. Sırt ağrısı diğer bir belirtidir, çünkü pankreas vücudumuzun arkasında kalır. Acile başvurulan sırt ağrısı şikayeti çoğu zaman kas ağrısına dayansa da, bazen pankreas kanseri göstergesi de olabilir.

Eğer ameliyat mümkün değilse başka ne gibi tedavi yöntemleri kullanılabilir?

Kemoterapi ve radyasyon tedavisi. Bazen ikisini de birlikte uygularız. Biz aynı zamanda immünoterapi gibi biyolojik ajanlar da kullanıyoruz. Erlotinib inhibitörü, tümör hücrelerinin büyüme faktörünü engelleyerek büyüme sinyalini kesen bir bağışıklık proteini, ilacı var. Bu gemsitabin kemoterapisiyle birlikte verilebiliyor. Büyük randomize klinik çalışmalarda da iki ilacın karışımının, tek başına gemsitabin kullanımından daha etkili olduğunu gösteren çalışmalar bulunuyor.