MEDİMAGAZİN -Eğer devamlı olarak yorgun hissediyorsanız ve enerjiniz düşüyorsa ya da merdivenleri çıkarken bile oldukça zorlanıyorsanız demir eksikliğini suçlayabilirsiniz. Demir eksikliği en yaygın görülen beslenme yetersizliklerinden biridir ve kadınlarda erkeklere göre daha sık rastlanır.
Hemoglobin kırmızı kan hücrelerinin yapımındaki en önemli bileşendir ve vücutta oksijen taşıma görevini yürütür. Eğer vücudunuz hemoglobin oluşturacak yeterli demire sahip değilse, kanınızdaki alyuvarların sayısı düşer ve dokularınız ihtiyaç duyduğu oksijeni almakta zorlanarak halsizlik ve nefes darlığı gibi belirtilerin görülmesine yol açar. Eğer gerçekten anemikseniz demir zengini besinler tüketmek faydalı olabilir, ama çoğu zaman demir eksikliğine yola açan durum vücut tarafından yeterince emilimin gerçekleşmemesidir. Bu da ilaçlardan veya ameliyatlardan, yetersiz alyuvar üretiminden ve kan kaybından kaynaklanabilir.
Demir yetersizliğinin bazı beklenen belirtileri olduğu gibi, beklenmedik göstergeleri de vardır. Bu göstergelerden bazılarını Kasandra Brabaw, Prevention’da anlatıyor. İşte Brabaw’dan demir yetersizliğinin 6 garip göstergesi:
1. Toprak yeme isteği
Çocuklukta sıkça yapıldığı gibi toprak yiyorsanız, demir eksikliğiniz var demektir. Bilim insanlarının da emin olmadığı bazı nedenlerden dolayı demir eksikliği bulunan insanlar; toprak, kil, mısır nişastası, karton ve temizlik malzemeleri gibi besin olmayan öğeleri yemeyi arzular. Bu durum pika hastalığı olarak adlandırılır ve farkedilmesi zor olabilir, çünkü insanlar bu garip bağımlılıklarına sahip olduklarını itiraf etmekten utanırlar. Ancak, gıda dışı maddeleri yeme isteği üzerine doktora başvuran hastalarda, demir takviyeleri sıklıkla yardımcı olur.
2. Kaşık tırnak-Koilonişia
Tırnaklarınız vücudunuzun geri kalanıyla bağlantısız gibi dursa da aslında sağlığınızla alakalı pek çok şey söyler, buna demir eksikliği de dahildir. Zayıf ve kırılgan tırnaklarla karakterize, koilonişia olarak da bilinen kaşık tırnak sorunu, demir eksikliğinizi işaret ediyor olabilir. Kaşık tırnaklar tam da ismindeki gibidir, tırnak içe doğru çöker ve kaşık şeklini alır. Kaşık tırnağın, bir yere sıkışma(travma) ve petrol bazlı eritici maddelere maruz kalma gibi sebepleri de vardır ama bu sebepler varolmadığı halde anemi için kan testi yapılması tavsiye edilir.
3. Çatlayan dudaklar
Kış mevsimleri, kuru bir oda veya dudak ısırma alışkanlıkları, dudak çatlaklarına sebep olabilir. Fakat diğer bir neden de dudak köşelerindeki angulus bölgesinin iltihaplanması neticesinde oluşan Anguler Cheilitis’dir. Bu rahatsızlık, ağzın kenarlarını etkiler ve gülmeyi, yemek yemeyi, hatta konuşmayı dahi zorlaştırır. Anguler Cheilitis’i olan hastalar üzerinde yapılan bir çalışmada, bu hastaların yüzde 35’inin demir yetersizliği olduğu saptanmıştır. Eğer bu rahatszılığın altında yatan demir eksikliği giderilmezse, ne kadar tedavi edilirse edilsin çatlaklar tekrarlayacaktır.
4. Dilde şişme ve renk değişimleri
Diğer bir fazla bilinmeyen demir yetersizliği belirtisi, atrofik glossit olarak adlandırılan dilin şişmesine ve farklı tonlarda kırmızı renk almasına yol açan bir dil enflamasyonudur. Glossit rahatsızlığı olan bir insanın dilindeki olağan çıkıntılar kaybolur ve dilde pürüzsüz bir görünüme yol açar. Şişmeler çiğnemede, yutkunmada veya konuşmada zorluklara neden olabilir.
5. Buz yeme isteği
Sürekli olarak buz arzulamak pikanın spesifik bir formu olan pagofaji hastalığı olarak anılır. Buz isteği, demir eksikliği bulunan kişilerdeki en yaygın semptomlardan biridir. Bu belirtinin altında yatan neden tam olarak açıklanamasa da doktorların bazıları; demir eksikliği bulunan kişilerde buzun uyanıklığı arttırdığı ya da dil şişmelerini rahatlattığı için arzulandığına dayanan hipotezlere sahiptir. İçeceğine arada sırada buz atmak endişelenmeyi gerektirmez, çünkü bu insanlar her gün buz arzular ve yiyebilmek için birkaç bardak içecek içer.
6. Bacaklarda karıncalanma
Eğer bir sandalyede oturduğunuzda bacaklarınızı hareket ettirmeden rahat edemiyorsanız, Huzursuz Bacak Sendromu’nun nasıl hissettirdiğini biliyorsunuz demektir. Fakat bu semdromu olan insanlar dışında da bacaklarında yanma, karıncalanma, çekilme veya böcek geziyor gibi hissedenler bulunur. Doktorlar tam olarak bu hislerin altında yatan nedenin ne olduğunu bilmese de, bazı öncül çalışmalar demir eksikliğinin sebep olabileceğini göstermektedir.
Ne zaman doktora başvurmak gerekiyor?
Eğer bu belirtilerden birkaçına sahipseniz, bir doktoru ziyaret etmeniz iyi olacaktır. Ama bunların sadece garip göstergeler olduğuna dikkat edilmelidir, yoksa normalde olması gerekenden daha yorgun hissediyorsanız, merdiven çıktığınızda ya da egzersiz yaptığınızda nefesinizi düzenlemede sıkıntı ve baş dönmesi yaşıyorsanız da demir seviyelerinizi kontrol ettirmeniz gerekir. Ancak kendi başına demir ekdikliği tanısı koymak ya da tedaviye yönelmekten kaçınılmalıdır; çünkü bir doktora ya da kan testi sonucuna başvurmadan çok fazla demir almak, kemik erimesi ve karaciğer hasarına sebep olabilir.
