Sağlık Bakanlığı yeniden yapılanırken

Baran Tuncer-Radikal



Son yıllarda bir şey dikkatimi çekiyor. O da başta politikacıların ve sonra da bürokratların hemen her şeyi değiştirme hevesi. İktidarların başarılarının ölçütü olarak gösterdikleri şeylerin başında, bir dönemde Meclis'ten kaç tane yasa geçirmiş veya değiştirmiş oldukları geliyor. İktidar mensupları söze başlarken "bizden önceki iktidar şu kadar kanun geçirmişti, biz ise daha çok çalışıp o sayıyı şu kadar katına çıkardık" diye övünüyorlar.
Yasa yapmak kuşkusuz Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin önde gelen görevi. Ancak Meclis'in herhangi bir dönemdeki başarısını, yalnız çıkarılan yasa sayısıyla ölçmek çok eksik hatta sakıncalı. Parlamentoların göz önünde bulunan veya bulunmayan pek çok başka görevi olduğu unutulmamalı. Kaldı ki, her yeni yasanın veya değişiklik yapılmış yasanın yaratacağı uygulama ve uyum sorunları da gözden uzak tutulmamalı.
Çoğu zaman bakanlar ve yüksek bürokratlar da kendi bakanlıklarında yeniden yapılanma hevesine giriyor. Bu yeniden yapılanmaların hepsinin gereksiz olduğunu söylemek istemiyorum. Ancak, itiraf etmek gerekirse bakanların değişik bir şeyler yapma ve başarılı görünme çabasının bu düzenlemelerde etkili olduğu savı da tümüyle inkâr edilemez.
Bir de buna yeniden yapılanmanın kadrolaşma için olanak sağladığı gerçeği de eklenirse, bu yönde yapılmak istenenlere biraz daha irdeleyici gözle bakma gereği gerektiği ortaya çıkıyor.
Bir süreden bu yana Sağlık Bakanlığı'nda bir yeniden yapılanma çabası göze çarpıyor. Sağlık konusunda uzman olmadığım için bu yapılanmanın geneli üzerinde bir şey söyleyebilmek için kendimi hazırlıklı ve yetkili bulmuyorum. Ancak, olayın bir yönü benim yıllardan beri üzerinde durduğum ve hizmet verdiğim bir alanı içine alıyor.
Sağlık Bakanlığı'nda 1983 yılından bu yana faaliyet gösteren ve AÇSAP olarak bilinen bir Aile Planlaması-Ana Çocuk Sağlığı Genel Müdürlüğü bulunuyor. Aldığım duyumlara göre, bu çok önemli bir alanda hizmet veren genel müdürlüğün kapatılarak, görevlerinin bir başka genel müdürlük altındaki bir şubeye verilmesi planlanıyormuş.
Böyle bir kararın gerisinde, aile planlaması konusunda verilen bilgi ve hizmetin azaltılması gibi bir eğilimin bulunduğunu düşünmek bile istemiyorum.
Kaldı ki, söz konusu genel müdürlüğün görevleri, adından da anlaşılacağı üzere yalnız aile planlaması ile bitmiyor. Anne ve çocuğun sağlığı da önde gelen bir amaç. Elimizdeki veriler bu alanda yapılması gereken pek çok şey olduğunu gösteriyor. Bazı bölgelerimizde görülen iyileşmelere karşılık, örneğin Karadeniz Bölgesi'nde 100 bin canlı doğumda 61 anne yaşamını kaybediyor. Ülke genelinde bebek ölüm oranları, dünya ortalamalarının üzerinde.
Bu durumda Sağlık Bakanlığımızın ana ve çocuk sağlığının iyileştirilmesi alanındaki çabalarını artırması gereği çok açık.
Öte yandan, aile planlaması ile ilgili veriler de bu alandaki hizmet ihtiyacının devam etmekte olduğunu gösteriyor. Ülkemizde ailelerin yaklaşık dörtte üçü böyle bir hizmeti talep ettiklerini bildiriyor. Bu ailelerin önemli bir bölümü bir şekilde ailede çocuk sayısını sınırlamak için belli bir yönteme başvuruyor. Ancak modern olarak tanımlanan yöntemleri kullanan ailelerin sayısı sınırlı kalmaya devam ediyor.
Konunun bir de yasal yönü var. Anayasa'nın 41. maddesi "Devlet, ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunması ve aile planlamasının öğretimi ile uygulanmasını sağlamak için gerekli tedbirleri alır, teşkilatı kurar" diyor. Anayasa giren bu ifadeler devletin konuya vermesi gereken önemi açıkça ifade ediyor.
Ayrıca 1983 yılında kabul edilen 2826 sayılı yasa "Nüfus planlaması hizmetlerini Bakanlık adına Aile Planlaması Ana Çocuk Sağlığı Genel Müdürlüğü (AÇSAP), hizmetin plan ve programlarını yapmak, uygulamak, hizmet veren resmi ve özel kuruluşlara ilaç, araç-gereç ve bilgi desteği sağlamak, bunları denetlemek, değerlendirmek ve geliştirmekle yetkili ve sorumludur" ifadelerini kullanmaktadır.
AÇSAP olanakları ölçüsünde söz konusu hizmetleri yürütmeye devam ediyor. Belirsiz olan husus, Sağlık Bakanlığının yeniden yapılanması sürecinde bu genel müdürlüğün konumu ve yetkilerinin nasıl düzenleneceği.
Yeni düzenlemelerin AÇSAP Genel Müdürlüğü'nün görev alanındaki hizmetlerin aksamasına yol açmayacak şekilde yapılacağını umuyoruz.